B1 Vitamini Teorisi 67 Yıl Sonra Doğrulandı

Bilim İnsanları 1958’deki B1 Vitamini Hipotezini Nihayet Doğruladı

Kaliforniya Üniversitesi Riverside araştırmacıları, 1958’de ortaya atılan B1 vitamini (tiamin) teorisini doğruladı. Suda kararsız olduğu düşünülen karben molekülünü stabilize ederek izole etmeyi başaran ekip, bu keşfin biyokimyasal bir gizemi çözdüğünü ve çevre dostu ilaç üretim yollarını açtığını belirtiyor. Suda aylarca bozulmadan kalan karben, daha temiz ve güvenli kimyasal süreçler için umut vadediyor.

Biyokimyasal Bir Gizem Çözüldü

Kaliforniya Üniversitesi Riverside’dan kimyagerler, 67 yıl önce ortaya atılan bir teoriyi doğrulayarak bilim dünyasında önemli bir başarıya imza attı. B1 vitamini (tiamin) ile ilgili bu teori, vücudumuzdaki hayati reaksiyonları gerçekleştirmek için karben adı verilen kararsız bir molekülün oluşabileceğini öne sürüyordu. Ancak karbenler, özellikle suda anında parçalandığı için bu yapının biyolojik ortamlarda varlığı kanıtlanamamıştı.

Science Advances dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, araştırmacıların suda stabil bir karben üretmeyi ve aylarca bozulmadan kalmasını sağlamayı başardığını gösteriyor. Bu keşif, sadece biyokimyasal bir gizemi çözmekle kalmıyor, aynı zamanda ilaç üretiminde daha çevre dostu ve verimli yöntemlerin önünü açıyor.

Karben Nedir ve Neden Önemli?

Karben, yalnızca altı valans elektronu içeren bir karbon atomu türüdür. Normalde karbon, sekiz elektronla kararlı hale gelir. Altı elektronla kimyasal olarak kararsız ve oldukça reaktif olan karben, suda genellikle anında parçalanır. Ancak bilim insanları uzun süredir, B1 vitamini’nin hücrelerimizde karben benzeri bir yapı oluşturarak metabolik reaksiyonları desteklediğini düşünüyordu.

UCR Kimya Profesörü Vincent Lavallo, “Suda stabil bir karbeni gözlemleyen ilk ekip olduk. İnsanlar bunun çılgınca bir fikir olduğunu düşünüyordu, ama Breslow haklıymış,” diyor. Burada bahsedilen Ronald Breslow, 1958’de Columbia Üniversitesi’nde B1 vitamini’nin karben oluşturabileceğini öne süren kimyagerdir.

Nasıl Başardılar?

Lavallo’nun ekibi, karbeni sudan ve diğer moleküllerden koruyan bir tür “zırh” olarak tanımladıkları bir molekül sentezledi. Bu koruyucu yapı, karbenin reaktif merkezini izole ederek stabil hale getirdi. Sonuç olarak, karben suda aylarca bozulmadan kaldı ve nükleer manyetik rezonans spektroskopisi ile X-ışını kristalografisi kullanılarak incelendi. Bu yöntemler, karbenin suda var olabileceğine dair kesin kanıtlar sundu.

Çalışmanın ilk yazarı Dr. Varun Raviprolu, “Bu reaktif molekülleri kimyalarını keşfetmek için üretiyorduk, tarihsel bir teoriyi doğrulamak peşinde değildik. Ama sonuçta çalışmamız, Breslow’un yıllar önce öne sürdüğünü tam olarak doğruladı,” diyor.

İlaç Üretimine Yeşil Çözüm

Bu keşfin pratik etkileri de oldukça önemli. Karbenler, ilaçlar, yakıtlar ve diğer malzemelerin üretiminde kullanılan metal bazlı katalizörlerde “ligand” (destek yapısı) olarak sıkça kullanılıyor. Ancak bu süreçler genellikle toksik organik çözücüler gerektiriyor. Araştırmacıların suda stabil karben üretme yöntemi, bu reaksiyonları daha temiz, daha ucuz ve daha güvenli hale getirebilir.

Dr. Raviprolu, “Su, ideal bir çözücü: bol, toksik değil ve çevre dostu. Bu güçlü katalizörleri suda çalıştırabilirsek, bu, daha yeşil bir kimya için büyük bir adım,” diyor.

Hücre Kimyasını Taklit Etmek

Suda bu tür reaktif ara moleküllerin üretilebileceğini ve hayatta kalabileceğini bilmek, bilim insanlarını hücrelerde doğal olarak gerçekleşen kimyasal süreçleri taklit etmeye bir adım daha yaklaştırıyor. Hücrelerin çoğu sudan oluştuğu için, bu tür keşifler biyolojik sistemlerin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.

Lavallo, “Bu karben gibi izole edemediğimiz başka reaktif ara moleküller var. Koruyucu stratejilerimizle, artık onları da görebilir ve onlardan öğrenebiliriz,” diyor.

Bilimde Azmin Zaferi

Lavallo, karbenler üzerine 20 yıldır çalışıyor ve bu anın hem mesleki hem de kişisel bir zafer olduğunu belirtiyor: “Yalnızca 30 yıl önce, bu moleküllerin üretilemeyeceği düşünülüyordu. Şimdi onları suda şişeleyebiliyoruz. Breslow’un yıllar önce söyledikleri doğruydu.”

Dr. Raviprolu ise bu keşfin bilimsel araştırmada ısrarcılığın önemini hatırlattığını vurguluyor: “Bugün imkânsız görünen bir şey, bilimsel yatırımlarla yarın mümkün olabilir.”

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 21 Nisan 2025
Kaynak: Kaliforniya Üniversitesi Riverside
Referans: Varun Tej Raviprolu, Aaron Gregory, Isaac Banda, Scott G. McArthur, Sarah E. McArthur, William A. Goddard, Charles B. Musgrave, Vincent Lavallo. Confirmation of Breslow’s Hypothesis: A Carbene Stable in Liquid Water. Science Advances, 2025; 11 (15) DOI: 10.1126/sciadv.adr9681