Bağırsak Bakterileri Bazı İlaçların Etkinliğini Azaltabilir

Bazı Bağırsak Bakterileri Belirli İlaçların Etkinliğini Azaltabilir

Pittsburgh Üniversitesi’nin Nature Chemistry’de yayımlanan çalışması, yaygın bağırsak bakterilerinin GPCR hedefli oral ilaçları metabolize ederek etkinliklerini azaltabileceğini gösteriyor. 30 yaygın bakteri türü üzerinde test edilen 127 ilaçtan 30’u metabolize edildi, 12’si ciddi şekilde etkilendi. Özellikle şizofreni tedavisinde kullanılan iloperidon, Morganella morganii bakterisi tarafından inaktive edildi. Bulgular, kişiselleştirilmiş tıp ve ilaç tasarımı için yeni yollar açabilir.

Bağırsak Bakterilerinin İlaçlar Üzerindeki Etkisi

Pittsburgh Üniversitesi ve Yale Üniversitesi’nden araştırmacıların Nature Chemistry’de yayımlanan yeni çalışması, yaygın bağırsak bakterilerinin G protein-bağlı reseptörleri (GPCR) hedefleyen oral ilaçları metabolize ederek bu ilaçların etkinliğini potansiyel olarak azaltabileceğini ortaya koydu.

GPCR hedefli ilaçlar, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış 400’den fazla ilacı içerir ve migren, depresyon, tip 2 diyabet, prostat kanseri gibi birçok yaygın hastalığın tedavisinde kullanılır. Ancak, bu ilaçların etkinliği kişiden kişiye yaş, genetik yapı, diyet ve son zamanlarda keşfedildiği üzere bağırsak mikrobiyotası gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Pittsburgh Eczacılık Okulu’nda Yardımcı Doçent Dr. Qihao Wu, “GPCR hedefli ilaçların insan bağırsak mikrobiyotasıyla nasıl etkileşime girdiğini anlamak, kişiselleştirilmiş tıp girişimleri için kritik önem taşıyor. Bu araştırma, tedavilerin her birey için daha etkili ve güvenli olmasını sağlamak için yeni ilaç tasarımı ve tedavi optimizasyonu yolları açabilir,” diyor.

Çalışmanın Yöntemi

Dr. Wu ve Yale Üniversitesi’nden Jason Crawford, Noah Palm ve Andrew Goodman liderliğindeki ekip, bağırsak bakterilerinin hangi ilaçları metabolize ettiğini belirlemek için bir laboratuvar testi geliştirdi. İnsan bağırsağında bulunan 30 yaygın bakteri türünden oluşan sentetik bir mikrobiyal topluluk oluşturularak, 127 GPCR hedefli ilaç tek tek bu bakterilere maruz bırakıldı. Araştırmacılar, ilaçların kimyasal olarak dönüşüp dönüşmediğini ve hangi bileşiklerin üretildiğini ölçtü.

Sonuçlar, bakteriyel karışımın test edilen 127 ilaçtan 30’unu metabolize ettiğini ve bunlardan 12’sinin ciddi şekilde etkilendiğini gösterdi. Bu, orijinal ilacın konsantrasyonunun, başka bileşiklere dönüşmesi nedeniyle büyük ölçüde azaldığını ifade ediyor.

İloperidon Örneği

Araştırmacılar, özellikle şizofreni ve bipolar I bozukluk tedavisinde kullanılan iloperidon adlı ilacı yakından inceledi. Morganella morganii adlı bir bakteri türü, iloperidonu çeşitli bileşiklere dönüştürerek ilacı inaktive etti. Bu dönüşüm, hem laboratuvar ortamında hem de farelerde gözlendi.

Dr. Wu, “Bulgular, belirli bağırsak bakterilerinin GPCR hedefli ilaçları başka bileşiklere dönüştürerek etkinliklerini azaltabileceğini gösteriyor. Ancak, insanlardaki potansiyel etkileri anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Hastalar, doktorlarına danışmadan ilaçlarını bırakmamalı veya değiştirmemeli,” diyor.

Daha Geniş Uygulamalar

Çalışma, GPCR ilaçlarının bir alt kümesine odaklanmış olsa da, geliştirilen yöntemler tüm oral yolla alınan kimyasallara uygulanabilir. Dr. Wu, “Bu yöntemin başka bir potansiyel uygulaması, bağırsak bakterilerinin gıdalardaki bileşiklerle etkileşimlerini araştırmaktır. Örneğin, mısırdaki bazı fitokimyasalların bağırsak bariyer fonksiyonunu etkileyebileceğini belirledik. İlginç bir şekilde, bağırsak mikrobiyomu bu fitokimyasalları detoksifiye ederek bizi koruyabilir,” diyor.

Wu Laboratuvarı’nın bir sonraki hedefi, bu biyotransformasyonların altında yatan metabolik yolları çözmek. Bu, tedavi etkinliğini artırma ve gıda ile ilaç güvenliğini iyileştirme stratejilerinin belirlenmesine yardımcı olabilir.

Çalışma, Ulusal Genel Tıp Bilimleri Enstitüsü (1RM1GM141649) ve Ulusal Sağlık Enstitüleri (DP2DK125119 ve R01AT010014) tarafından desteklendi.

Yayın Tarihi ve Kaynak: Çalışma, 3 Nisan 2025 tarihinde Nature Chemistry dergisinde yayınlandı.
Referans: Qihao Wu ve diğerleri, “Activity of GPCR-targeted drugs influenced by human gut microbiota metabolism,” Nature Chemistry, 2025; DOI: 10.1038/s41557-025-01789-w.