Boyun Damar Yırtılmaları Artıyor

Fotoğraf: cottonbro studio: https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/kisi-tutmak-klinik-dis-6502028/

Amerikan Nöroloji Akademisi’nin çalışması, boyun damar yırtılması (servikal arter diseksiyonu) nedeniyle ABD’de hastaneye yatışların 2005-2019 arasında yaklaşık beş kat arttığını gösteriyor. Bu durum, özellikle 50 yaş altı bireylerde inme riskini artırıyor. Yıllık vaka oranı milyon başına 11’den 46’ya yükseldi. Artış, sağlık uzmanlarının farkındalığının artması ve görüntüleme teknolojilerine erişimin iyileşmesiyle ilişkilendiriliyor. Zinde Türkiye, sağlıklı yaşam için bu kritik bulguları sizlere sunuyor.

Çalışma, İnmenin Yaygın Bir Nedenine Bağlı Hastaneye Yatışlarda Yaklaşık Beş Kat Artış Buldu

Servikal arter diseksiyonu, boyunda beyne kan akışı sağlayan bir arterde yırtılmadır. Bu yırtılma, kan pıhtılarına ve inmeye yol açabilir. Amerikan Nöroloji Akademisi (AAN) tarafından yayımlanan bir çalışma, ABD’de servikal arter diseksiyonu nedeniyle hastaneye yatışların 2005-2019 yılları arasında yaklaşık beş kat arttığını ortaya koydu. Çalışma, 2 Nisan 2025’te Neurology® dergisinde çevrimiçi olarak yayımlandı.

Servikal Arter Diseksiyonu ve İnme Riski

Arter duvarındaki diseksiyon, genellikle motorlu araç kazaları gibi travmalar nedeniyle oluşur, ancak ağır kaldırma gibi daha küçük yaralanmalar da buna neden olabilir. Brown Üniversitesi’nden Dr. Shadi Yaghi, “Servikal arter diseksiyonu, özellikle 50 yaş altı bireylerde inmenin önemli bir nedenidir. Bu nedenle hemen tespit edilmesi kritik önemdedir,” diyor. Ölümcül olmayan inmeler, uzun vadeli engellilik, zayıf ruh sağlığı ve yaşam kalitesinde düşüşe yol açabilir.

Çalışmanın Bulguları

Araştırmacılar, 15 yıllık ABD sağlık verilerini inceleyerek servikal arter diseksiyonu nedeniyle hastaneye yatırılan 125.102 kişiyi belirledi. Katılımcıların ortalama yaşı 51 idi ve yarısından fazlası diseksiyonla birlikte inme geçirdi. Demografik dağılım şu şekildeydi: %65 Beyaz, %10 Siyah, %8 Hispanik, %3 Asyalı veya Pasifik Adalı, %14 diğer ırk grupları.

Hastaneye yatış sayıları, ABD Nüfus Sayımı verileriyle karşılaştırılarak yıllık diseksiyon oranları hesaplandı. Bulgular, diseksiyon vakalarının 2005’te milyon başına 11 vaka iken, 2019’da 46 vaka’ya yükseldiğini gösterdi; bu, yıllık ortalama %10 artış anlamına geliyor. Kadın ve erkek katılımcılarda sonuçlar benzerdi. Ancak ırk gruplarına göre farklılıklar dikkat çekiciydi:

Hispanik katılımcılar: Yıllık %16 artış
Siyah katılımcılar: Yıllık %13 artış
Asyalı katılımcılar: Yıllık %12 artış
Beyaz katılımcılar: Yıllık %8 artış

Ayrıca, 65 yaş ve üstü bireylerde yıllık artış oranı %12 iken, 65 yaş altındakilerde %8 oldu.

Artışın Olası Nedenleri

Dr. Yaghi, “Bu yaklaşık beş katlık artışın olası nedenleri arasında sağlık uzmanlarının servikal arter diseksiyonu konusunda artan farkındalığı, tanıyı destekleyen görüntüleme teknolojilerine daha iyi erişim ve henüz nedeni belirlenememiş bu durumdaki genel bir artış yer alıyor,” diyor. Çalışma, artan vaka sayısının hem teşhis yöntemlerindeki ilerlemelerden hem de potansiyel bir gerçek artıştan kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Önleme ve Tedavi Gerekliliği

Çalışma, servikal arter diseksiyonunun artan sıklığı nedeniyle önleme stratejileri ve yeni tedaviler geliştirilmesinin önemini vurguluyor. Dr. Yaghi, “İnme riskini azaltmak için yeni yaklaşımlar bulmalıyız,” diyor. Çalışmanın bir sınırlılığı, hastane verilerinin teşhis edilmemiş veya tedavi edilmemiş vakaları içermemesi; bu nedenle gerçek vaka sayısı daha yüksek olabilir.