Esansiyel nedir bunu anlamak için öncelikle kelimenin anlamını bilmek daha doğru olacaktır. İngilizce essential (îsen’şıl) kelimesi aşağıdaki anlamlara gelmektedir. :
1. asıl, esas, temel, ana.
2. gerekli, zaruri.
Dilimizde bu kelimenin en uygun karşılığı “elzem” kelimesi diye düşünüyorum; elzem: çok gerekli, vazgeçiilmez anlamına gelir. Bu kelime beslenme konusunda kullanılırken “vücuda dışarıdan alınması zorunlu olan” anlamını taşır.
Esansiyel besin maddeleri organizmamız tarafından sentezlenemeyen maddelerdir. Yani vücudumuzun kendi içinde üretemediği maddeler esansiyeldir. Bu maddeler öncelikle besinlerden bu mümkün değilse ek besinlerle vücudumuza alınmalıdır. Elbette bodytr olarak doğal besinlerden almanızı öneririz. Çünkü doğada bozulmadan bulunan besinler vücudumuzun kullanımı için en uygun yapıya sahiptir.
Beslenmede esansiyel kelimesi en sık “esansiyel yağlar” ve “esansiyel aminoasitler” konularından bahsedilirken kullanılır. Ancak esansiyel olan tek madde yağlar ve aminoasitler değildir.
Esansiyel maddelerin eksikliği irili ufaklı birçok sağlık sorununa yol açabilmektedir. Esansiyel besin maddelerinden bazıları vücut için yaşamsal öneme sahiptir. Önemli esansiyel besin maddelerinin vücuda yeterli miktarda alınamaması sonucunda ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.
Örneğin bazı esansiyel yağların alınamaması durumunda idrardan kan gelmesi rahatsızlığıyla karşılaşılabilmektedir. Aynı şekilde esansiyel protein ve yağların eksikliği özellikle büyüme ve gelişme çağındaki çocukların gelişimini olumsuz etkiler. Günümüzde doğal yollarla (doğal ve gerçek tereyağı, balık gibi kaynaklarından) yeteri kadar esansiyel doymuş yağ asidi alınamadığından besin desteği olarak satılan balık yağı tabletleri bir alternatif oluşturuyor. Aynı şekilde bazı insanlar beslenme alışkanlıkları gereği yanlış ve hatalı besleniyorsa besin destekleriyle bu yanlışı düzeltebilirler.
Esansiyel maddeler besin maddelerinde doğal olarak bulunurlar. Örneğin vücudumuz için sodyum ve klorür iyonu büyük öneme sahip iki esansiyeldir. Bu maddeler bir arada sofra tuzuyla (sofra tuzu sodyum klorürden oluşur) alınabilir ya da ayrı ayrı başka besin maddelerinden alınabilir. Çünkü doğadaki sulardan ve topraktan besin maddelerine sodyum da klorür iyonu da geçmektedir. Tabi besinlerden yeterli miktarda sodyum ya da klorür iyonu alamıyorsak eksiğimizi kapatmak için tuz kullanmalıyız.
Bazı esansiyel maddelerse direkt olarak yaşamsal öneme sahip değildir. Örneğin selenyum bir esansiyeldir ancak birinci dereceden yaşamsal önemi yoktur.
Mustafa Kemal İlşad ÖZKAN, 2009 yılından bu yana fitness ve spor camiasında çok çeşitli görev ve kademelerde çalışmıştır. Yüzlerce fitness makalesinin yanı sıra yayınlanmış 3 fitness kitabı bulunan Özkan, profesyonellere eğitim vermeye devam etmektedir.
İlk yorum yapan siz olun