Hafif Egzersizle Alzheimer’a Karşı Kalkan: Zihni Genç Tutun

Hafif Egzersiz Bile Alzheimer Riski Taşıyanlarda Bilişsel Gerilemeyi Yavaşlatabilir

UC San Diego ve Wake Forest Üniversitesi’nin EXERT çalışması, Alzheimer riski taşıyanlarda hafif veya orta-yüksek yoğunluklu egzersizin bilişsel gerilemeyi yavaşlattığını gösteriyor. 300’e yakın katılımcıyla yapılan bu çığır açan klinik deneme, düzenli egzersizin beyin sağlığını koruduğunu ve demans riskini azalttığını ortaya koyuyor.

Egzersizle Zihninizi Güçlendirin

Alzheimer, yaşlanan nüfus için büyüyen bir tehdit, ancak yeni bir çalışma umut vadediyor! University of California San Diego ve Wake Forest Üniversitesi’nden araştırmacılar, EXERT (Yetişkinlerde Hafif Hafıza Problemleriyle Egzersiz) çalışmasının sonuçlarını Alzheimer’s & Dementia dergisinde yayınladı. Bu çığır açan klinik deneme, amnesti mild bilişsel bozukluk (MCI) olan sedanter yaşlı yetişkinlerde egzersizin bilişsel gerilemeyi nasıl yavaşlattığını gösteriyor.

UC San Diego’dan Dr. Aladdin Shadyab, “Bu, müdahale için kritik bir zaman. Bu kişiler henüz demans geliştirmemiş, ancak Alzheimer’a ilerleme riski çok yüksek. Bulgularımız, düşük yoğunluklu egzersizin bile risk altındaki yaşlı yetişkinlerde bilişsel gerilemeyi yavaşlatabileceğini gösteriyor,” diyor.

EXERT: Egzersizin Beyin Üzerindeki Sihri

EXERT, amnesti MCI (hafıza şikayetleri ve objektif hafıza gerilemesiyle karakterize bir durum) olan yaklaşık 300 sedanter yaşlı yetişkini inceledi. Katılımcılar rastgele iki gruba ayrıldı:

1. Orta-Yüksek Yoğunluklu Aerobik Egzersiz: Haftada 3-4 kez, daha yoğun kardiyo aktiviteleri.
2. Düşük Yoğunluklu Egzersiz: Esneme, denge ve hareket açıklığı aktiviteleri.

Egzersizler, YMCA eğitmenleri gözetiminde 12 ay boyunca uygulandı. Katılımcıların bilişsel işlevleri ve beyin hacimleri düzenli olarak değerlendirildi. Araştırmacılar, sonuçları, sadece rutin bakım (düzenli doktor kontrolleri ve ilaç yönetimi) alan benzer bireylerin mevcut veri setiyle karşılaştırdı.

Beyni Genç Tutan Egzersiz

Çalışmanın bulguları çarpıcı:

• Bilişsel Stabilite: Her iki egzersiz grubu da 12 ay boyunca bilişsel işlevlerini korudu, oysa rutin bakım alanlarda bilişsel gerileme gözlendi.
• Daha Az Gerileme: Hem düşük hem de orta-yüksek yoğunluklu egzersiz grupları, rutin bakım alanlara kıyasla önemli ölçüde daha az bilişsel gerileme gösterdi.
• Beyin Koruması: Egzersiz gruplarında, özellikle prefrontal kortekste olmak üzere, beyin hacmi kaybı daha azdı.

EXERT’in baş araştırmacısı Dr. Laura Baker, “EXERT, mild bilişsel bozukluğu olan yetişkinlerde yapılan en büyük ve en titiz egzersiz denemesidir. Egzersizin insan sağlığının hemen her yönüne faydası olduğu iyi belgelenmiş, ancak hafıza sorunları olan yaşlı yetişkinler için egzersizin tıbbi potansiyelini hâlâ tam anlamıyla açığa çıkarıyoruz,” diyor.

Neden Önemli?

Amnesti MCI, her yıl yaklaşık %16’sının Alzheimer demansına ilerlediği yüksek riskli bir durumdur. Önceki çalışmalar egzersizin bilişsel sağlık için faydalı olabileceğini öne sürse de, kanıtlar çelişkiliydi. EXERT, bu boşluğu dolduran büyük ölçekli, iyi tasarlanmış bir çalışma olarak öne çıkıyor.

ADCS direktörü Dr. Howard Feldman, “EXERT, YMCA ile iş birliği yaparak egzersiz müdahalesini katılımcıların evlerine yakın hale getiren ilk büyük klinik denemelerden biri. Bu yaklaşım, toplulukta uygulanabilirliğe bir adım daha yaklaştırıyor,” diyor.

Egzersiz mi, Araştırma Katılımı mı?

Araştırmacılar, EXERT katılımcılarında bilişsel gerileme beklerken, her iki grupta da işlevlerin stabil kalması şaşırtıcıydı. Bu, hem düşük hem de yüksek yoğunluklu egzersizin koruyucu olduğunu gösteriyor. Alternatif bir açıklama, araştırmaya katılmanın kendisinin (sosyal ve zihinsel uyarım nedeniyle) bilişsel gerilemeye karşı koruma sağlaması olabilir.

Toplumda Egzersiz: Yeni Bir Ufuk

EXERT, Alzheimer Hastalığı İşbirliği Çalışması (ADCS) tarafından koordine edildi ve 1991’den beri Ulusal Yaşlanma Enstitüsü ile UC San Diego iş birliğiyle yürütülen federal destekli Alzheimer araştırmalarının bir parçası.

Dr. Shadyab, “Hâlâ öğrenilecek çok şey var, ancak düzenli egzersizin, özellikle düşük yoğunluklu olanların bile, demans riski yüksek olanlarda bilişsel gerilemeyi yavaşlatabileceği umut verici bir haber,” diyor.

Gelecek İçin Öneriler

Araştırmacılar, egzersizin uzun vadeli etkilerini ve farklı popülasyonlardaki faydalarını anlamak için daha fazla çalışma öneriyor. Ayrıca, düşük yoğunluklu egzersizlerin topluluk temelli programlar aracılığıyla yaygınlaştırılması için stratejiler geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 24 Nisan 2025
Kaynak: University of California – San Diego
Referanslar:

1. Laura D. Baker, Judy A. Pa, Jeffrey A. Katula ve diğerleri. Effects of Exercise on Cognition and Alzheimer’s Biomarkers in a Randomized Controlled Trial of Adults with Mild Cognitive Impairment: The EXERT Study. Alzheimer’s & Dementia, 2025; 21 (4) DOI: 10.1002/alz.14586
2. Aladdin H. Shadyab, Vahan Aslanyan, Diane M. Jacobs ve diğerleri. Effects of Exercise Versus Usual Care on Older Adults with Amnestic Mild Cognitive Impairment: EXERT Versus ADNI. Alzheimer’s & Dementia, 2025; 21 (4) DOI: 10.1002/alz.70118