İnme Tedavisinde Yeni Umut: Beyin Onaran İlaç

İnme Rehabilitasyon İlacı Beyin Hasarını Onarıyor – İlaç, Farelerde Rehabilitasyonun Hareket Kontrolü Üzerindeki İyileşmesini Taklit Etti

UCLA Sağlık Bilimleri tarafından yapılan yeni bir çalışma, araştırmacıların fare modellerinde fiziksel inme rehabilitasyonunun etkilerini tamamen taklit eden ilk ilaç olduğunu belirttiği bir keşfi ortaya koydu. İnsan çalışmalarından yola çıkılarak geliştirilen bu bulgu, Nature Communications dergisinde yayımlandı.

Çalışmada, rehabilitasyonun beyin üzerindeki etkilerinin mekanizmasına dair yapılan araştırmalardan türetilen iki aday ilaç test edildi. Bu ilaçlardan biri, fare modelinde inmeyi takiben hareket kontrolünde önemli bir iyileşme sağladı.

İnme, yetişkinlerde engelliliğin önde gelen nedeni olarak biliniyor çünkü hastaların çoğu inmenin etkilerinden tam olarak kurtulamıyor. İnme iyileşmesi alanında henüz bir ilaç bulunmuyor ve bu nedenle inme hastaları, yalnızca orta derecede etkili olduğu gösterilen fiziksel rehabilitasyona bağımlı kalıyor.

UCLA Nöroloji Bölüm Başkanı ve çalışmanın baş yazarı Prof. Dr. S. Thomas Carmichael, “Amacımız, inme hastalarının alabileceği ve rehabilitasyonun etkilerini üreten bir ilaç geliştirmek. İnme sonrası rehabilitasyon, çoğu hastanın inme iyileşmesi için gerekli yoğunluğu sürdürememesi nedeniyle etkilerinde sınırlı kalıyor. Ayrıca, inme iyileşmesi, kardiyoloji, bulaşıcı hastalıklar veya kanser gibi hastalığın ilaçlarla tedavi edildiği diğer tıp alanlarından farklı. Rehabilitasyon, onlarca yıldır var olan fiziksel bir tıp yaklaşımı; biz rehabilitasyonu moleküler tıp çağına taşımalıyız,” diyor.

Rehabilitasyonun Beyin Üzerindeki Etkisi ve İlacın Keşfi

Çalışmada, Carmichael ve ekibi, fiziksel rehabilitasyonun inme sonrası beyin fonksiyonlarını nasıl iyileştirdiğini ve bu etkileri bir ilaçla üretip üretemeyeceklerini belirlemeye çalıştı. Laboratuvar fare modellerinde ve inme hastalarıyla yapılan çalışmalarda, inmenin, hasar bölgesinden uzakta bulunan beyin bağlantılarının kaybına neden olduğu tespit edildi. İnme bölgesinden uzak olan beyin hücreleri, diğer nöronlarla bağlantılarını kaybediyor ve bu da hareket ve yürüme gibi davranışlar için beyin ağlarının birlikte çalışmasını engelliyor.

UCLA ekibi, inme sonrası kaybolan bazı bağlantıların parvalbumin nöronu adı verilen bir hücrede gerçekleştiğini buldu. Bu nöron türü, nöronları bir araya getirerek davranışları –örneğin hareketi– koordine eden ağlar oluşturan gamma salınımları adı verilen bir beyin ritmini üretmeye yardımcı oluyor. İnme, beyinde gamma salınımlarının kaybına yol açıyor. Hem laboratuvar farelerinde hem de insanlarda başarılı rehabilitasyon, gamma salınımlarını beyne geri getiriyor ve fare modelinde parvalbumin nöronlarının kaybolan bağlantılarını onarıyor.

Carmichael ve ekibi, daha sonra inme sonrası gamma salınımlarını üretebilecek iki aday ilaç belirledi. Bu ilaçlar, özellikle parvalbumin nöronlarını uyarmak için çalışıyor. Araştırmacılar, UCLA’da Dr. Varghese John’un laboratuvarında geliştirilen ve çalışmanın ortak yazarı olan DDL-920 adlı ilacın, hareket kontrolünde önemli bir iyileşme sağladığını buldu.

İlacın insan denemeleri için düşünülebilmesi öncesinde, güvenliği ve etkinliği hakkında daha fazla çalışma yapılması gerekiyor.

Çalışmanın Teknik Detayları

Yayın Tarihi: 18 Mart 2025
Kaynak: University of California – Los Angeles Health Sciences

Bilimsel Referans:
Okabe, N., Wei, X., Abumeri, F., Batac, J., Hovanesyan, M., Dai, W., Azarapetian, S., Campagna, J., Pilati, N., Marasco, A., Alvaro, G., Gunthorpe, M. J., Varghese, J., Cramer, S. C., Mody, I., & Carmichael, S. T. (2025). Parvalbumin interneurons regulate rehabilitation-induced functional recovery after stroke and identify a rehabilitation drug. Nature Communications, 16(1). DOI: 10.1038/s41467-025-57860-0