Metabolik Sendrom, Genç Yaşta Demans Riskini Artırıyor

Amerikan Nöroloji Akademisi’nin Neurology dergisinde yayımlanan bir çalışma, metabolik sendromun (büyük bel çevresi, yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, yüksek trigliserit ve düşük HDL kolesterol) genç yaşta demans riskini artırdığını gösteriyor. Güney Kore’de yaklaşık 2 milyon kişinin verilerini inceleyen araştırma, metabolik sendromlu bireylerde demans riskinin %24 daha yüksek olduğunu buldu. Kadınlarda risk daha belirgin (%34) ve 40’lı yaşlarda daha yüksek. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri bu riski azaltabilir.

Metabolik Sendrom ve Genç Yaşta Demans

Büyük bir bel çevresi, yüksek kan basıncı ve diğer risk faktörlerini içeren metabolik sendrom, Neurology dergisinde 23 Nisan 2025’te yayımlanan bir çalışmaya göre, genç yaşta demans (65 yaş öncesi tanı konan demans) riskiyle ilişkilendirildi. Çalışma, metabolik sendromun demansı doğrudan neden olduğunu kanıtlamasa da, güçlü bir bağlantı olduğunu gösteriyor.

Metabolik sendrom, fazla karın yağına ek olarak şu risk faktörlerinden ikisi veya daha fazlasının varlığıyla tanımlanır: yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, normalden yüksek trigliserit (kandaki bir yağ türü) ve düşük yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol (“iyi” kolesterol).

Güney Kore Hallym Üniversitesi Kutsal Kalp Hastanesi’nden Dr. Minwoo Lee, “Demans genellikle ileri yaşlarda teşhis edilse de, genç yaşta demans, kişinin hâlâ çalıştığı veya ailesini büyüttüğü bir dönemde ortaya çıkıyor. Çalışmamız, orta yaşta metabolik sendromun genç yaşta demans için bir risk faktörü olduğunu buldu,” diyor.

Çalışmanın Bulguları

Araştırmacılar, Güney Kore’deki ulusal sağlık sigortası verilerini inceleyerek, 40-60 yaş arası yaklaşık 2 milyon kişinin sağlık kontrol verilerini analiz etti. Bu kontroller, bel çevresi, kan basıncı, kan şekeri, trigliserit ve kolesterol seviyelerini içeriyordu. Katılımcıların %25’i metabolik sendroma sahipti.

Ortalama 8 yıllık takip süresi boyunca, 8.921 kişi (%0,45) demans geliştirdi. Metabolik sendromlu kişilerde demans oranı her 1.000 kişi-yılı için 0,86 vaka iken, metabolik sendromu olmayanlarda bu oran 0,49 vaka idi. (Kişi-yılı, çalışmadaki kişi sayısı ve her kişinin çalışmada geçirdiği süreyi temsil eder.)

Yaş, eğitim, fiziksel aktivite düzeyi, depresyon ve inme gibi sağlık faktörleri için ayarlamalar yapıldıktan sonra, metabolik sendromun demans riskini %24 artırdığı bulundu. Özel demans türleri incelendiğinde, metabolik sendrom Alzheimer hastalığı riskini %12, vasküler demans riskini ise %21 artırıyordu.

Cinsiyet farkları da dikkat çekiciydi: Metabolik sendromlu kadınlarda demans riski %34 artarken, erkeklerde bu oran %15 idi. 40’lı yaşlardaki kişiler, 50’li yaşlara kıyasla daha yüksek risk taşıyordu.

Metabolik sendromun her bir bileşeni (bel çevresi, kan basıncı, kan şekeri, trigliserit, HDL kolesterol) ayrı ayrı demans riskini artırıyordu ve bu risk kümülatifti. Tüm beş bileşene sahip kişilerde demans riski %70 daha yüksekti.

Öneriler ve Gelecek Araştırmalar

Dr. Lee, “Bulgularımız, sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz, sağlıklı kiloyu koruma, sigarayı bırakma ve stresi azaltma gibi metabolik sendrom riskini düşüren yaşam tarzı değişikliklerinin, genç yaşta demans riskini azaltabileceğini gösteriyor. Daha uzun süreli takipler ve demans biyobelirteçlerini incelemek için beyin taramaları kullanan gelecekteki araştırmalar, bulgularımızı doğrulamak ve genişletmek için gerekli,” diyor.

Çalışmanın bir sınırlaması, Alzheimer hastalığı için genetik risk faktörlerinin incelenmemiş olmasıdır.

Çalışma Desteği

Araştırma, Kore Ulusal Araştırma Vakfı tarafından desteklendi.

Yayın Tarihi ve Kaynak: Çalışma, 23 Nisan 2025 tarihinde Neurology dergisinde çevrimiçi yayımlandı.
Referans: Jeong-Yoon Lee ve diğerleri, “Association Between Metabolic Syndrome and Young-Onset Dementia,” Neurology, 2025; 104 (10) DOI: 10.1212/WNL.0000000000213599.