Orman Yangını Dumanına Maruz Kalma, Zihinsel Sağlık Sorunlarını Kötüleştiriyor
Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’nun yeni bir çalışması, orman yangını dumanındaki ince partikül hava kirliliğinin (PM2.5) acil servislerde zihinsel sağlık sorunları nedeniyle artan ziyaretlerle bağlantılı olduğunu gösterdi. Özellikle kadınlar, gençler, Siyah ve Hispanik bireyler ile Medicaid sigortalıları daha yüksek risk altında. Bulgular, iklim değişikliğiyle artan yangınların zihinsel sağlık hizmetlerine erişimde eşitlik ihtiyacını vurguluyor.
Orman Yangını Dumanı ve Zihinsel Sağlık
Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan araştırmacılar, orman yangını dumanındaki ince partikül hava kirliliğinin (PM2.5), zihinsel sağlık sorunları nedeniyle acil servis (ED) ziyaretlerini artırdığını ortaya koyan bir çalışma yayımladı. Çalışma, JAMA Network Open dergisinde 4 Nisan 2025’te yayımlandı.
Dr. Kari Nadeau, çalışmanın ilgili yazarı ve İklim ve Nüfus Çalışmaları John Rock Profesörü, “Orman yangını dumanı sadece solunum sorunu değil, zihinsel sağlığı da etkiliyor,” diyor. “Çalışmamız, yangınların yol açtığı travmaya ek olarak, dumanın kendisinin depresyon, anksiyete ve duygu durum bozuklukları gibi zihinsel sağlık sorunlarını kötüleştirmede doğrudan bir rol oynayabileceğini gösteriyor.”
Çalışmanın Bulguları
Çalışma, orman yangınına özgü PM2.5’in kısa vadeli etkilerini izole eden ilk araştırma olup, zihinsel sağlık üzerindeki etkilerine dair daha kesin bilgiler sunuyor. Daha önce PM2.5 üzerine yapılan çalışmalar genellikle solunum ve kardiyovasküler sonuçlara odaklanmıştı, ancak bu çalışma zihinsel sağlık üzerindeki etkileri araştırıyor.
Araştırmacılar, Kaliforniya’daki 2020 Temmuz-Aralık dönemi boyunca, eyaletin tarihindeki en şiddetli yangın sezonunu kapsayan verileri analiz etti. Her posta kodu bölgesinde günlük PM2.5 seviyeleri ve zihinsel sağlık sorunları (psikoaktif madde kullanım bozuklukları, psikotik bozukluklar, duygu durum bozuklukları, depresyon ve anksiyete) nedeniyle acil servis ziyaretleri incelendi.
Ziyaret Sayıları ve PM2.5 Seviyeleri: Çalışma süresince 86.588 zihinsel sağlık ED ziyareti kaydedildi. Ortalama günlük orman yangınına özgü PM2.5 konsantrasyonu 6.95 mikrogram/metreküp (μg/m³) idi; bu seviye, yangınların yoğun olduğu aylarda 11.9 μg/m³’e, Eylül ayındaki en yüksek zirvede ise 24.9 μg/m³’e yükseldi.
PM2.5 ve ED Ziyaretleri: Orman yangınına özgü PM2.5’te 10 μg/m³’lük bir artış, depresyon, anksiyete ve diğer duygu durum bozuklukları için ED ziyaretlerinde artışla bağlantılıydı. Bu etki, maruziyetten sonraki yedi güne kadar devam etti.
Risk Altındaki Gruplar:Kadınlar, çocuklar ve genç yetişkinler, Siyah ve Hispanik bireyler ile Medicaid sigortalıları, PM2.5 maruziyetinden kaynaklanan zihinsel sağlık ED ziyaretlerinde en yüksek riski gösterdi. Örneğin, Siyah bireylerde diğer duygu durum bozuklukları için ED ziyaret riski (0-5 gün gecikme süresi için kümülatif relatif risk [cRR]: 2.35) ve Hispanik bireylerde depresyon için risk (0-7 gün cRR: 1.30) arttı.
YounSoo Jung, çalışmanın baş yazarı, “Irk, cinsiyet, yaş ve sigorta durumu gibi faktörlerdeki etki farklılıkları, mevcut sağlık eşitsizliklerinin orman yangını dumanına maruz kalma ile daha da kötüleşebileceğini gösteriyor,” diyor. “Yangın sezonlarında, özellikle en savunmasız gruplar için herkesin zihinsel sağlık hizmetlerine erişimi olduğundan emin olmalıyız; bu, iklim değişikliği nedeniyle yangınların daha sık ve şiddetli hale gelmesiyle daha da önem kazanıyor.”
Çalışmanın Önemi ve Öneriler
Bu çalışma, orman yangını dumanının zihinsel sağlık üzerindeki etkilerini anlamada önemli bir adım. Kaliforniya’nın tamamını kapsayan ve yerel hava kalitesi verilerini kullanan bu çalışma, kirlilik seviyeleri ile sağlık sonuçları arasında kesin bağlantılar kurdu. Bulgular, iklim değişikliğiyle birlikte yangınların artmasıyla, zihinsel sağlık destek sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Erişim ve Eşitlik: Savunmasız gruplar için zihinsel sağlık hizmetlerine erişimin artırılması, yangın sezonlarında kritik önem taşıyor.
Koruyucu Önlemler: Bireyler, N95 maskeler kullanarak PM2.5’ten korunabilir, ancak gazları filtrelemek için P100 veya N100 solunum cihazları önerilir. İç mekanlarda kalmak, pencereleri kapatmak ve hava temizleyicileri kullanmak da maruziyeti azaltabilir.
Politika ve Planlama: Hava kalitesi standartlarının sıkılaştırılması ve yangın kaynaklı PM2.5’in özel olarak ele alınması, halk sağlığı politikalarında öncelik olmalı.
Çalışmanın Finansmanı ve Katkıda Bulunanlar
Çalışma, Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü (hibe P01HL152953), John Rock Endowment, Harvard Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu ve Stanford Üniversitesi Sean N. Parker Alerji ve Astım Araştırma Merkezi tarafından desteklendi. Diğer Harvard Chan yazarları arasında Mary Johnson ve Caleb Dresser yer aldı.
Yayın Tarihi: 4 Nisan 2025 Kaynak: Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu Referans: YounSoo Jung, Mary M. Johnson, Marshall Burke, Sam Heft-Neal, Melissa L. Bondy, R. Sharon Chinthrajah, Mark R. Cullen, Lorene Nelson, Caleb Dresser, Kari C. Nadeau. PM2.5 from 2020 California Wildfires and Mental Health-Related Emergency Department Visits. JAMA Network Open, 2025; DOI: 10.1001/jamanetworkopen.2025.3326
Zinde Türkiye Sağlıklı Yaşam ve Spor Dergisi 2009 yılında kurularak bodytr.com adresinde 2014 yılındaki satışa kadar geçen sürede hizmet vermiş ve ülkenin en çok ziyaret edilen fitness sitesi olmuştu. 10 yıllık bir aradan sonra 2025 yılında tekrar etkinleşmiştir.
İlk yorum yapan siz olun