Dünyada ve Ülkemizde Koşu Etkinliklerine İlgi Oranı

Koşu Sporu ve Kalkınmış Ülkelerde Koşulara Katılım

Yazan: Hayri Özmeriç

Günümüzün en önemli konularından biri kuşkusuz sağlığımızı koruma, diğer bir deyimle kronik hastalıklardan korunmanın ve sağlıklı mutlu bir hayat sürdürmenin yöntemleri hususunda yapılan araştırmalar ve yetkililer tarafından üzerinde ısrarlar durulan önerilerdir. Bu konuda ileri sürülen önerilerden spor / egzersiz tartışmasız başı çekmektedir.

Bu konuda hemen hemen her gün medyamızda muhtelif makaleler, incelemeler yer almakta, gerek mevcut rahatsızlıkların giderilmesi veya hafifletilmesi (diyabet, tansiyon, yüksek kolesterol, uykusuzluk vs.) gerekse bu kabil hastalıkları önleme (korucuyu hekimlik) konusunda tedbirler çeşitli ayrıntıları ile dile getirilmektedir.

Her ne kadar bu kabil tedbirler sıralamasında spor / egzersiz konusu yetkililerce medyamızda genel yapısı ile ele alınmakta ise de ayrıntılarına pek girilmemektedir. Kanımızca ayrıntıların kamuoyuna en doğru ayrıntıları ve en hassas ölçüleri ile anlatılması (ekseri ahvalde yanlış anlamalara sebep olabilmesi sebebi ile) oldukça güç olduğundan konu genellemeler ile geçiştirilmektedir.

Kıymetli ilgilerini dergimizden esirgemeyen okuyucularımız takdir ederler ki; sağlıklı yaşam sporu olarak aerobik egzersiz ve koşu sporu konularındaki muhtelif makalelerimizde ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir. Yorum yapan okuyucularımıza da gerektiğinde ilave açıklamalar da yapılmıştır. Bu makalemizin amacı ise koşu sporunun ayrıntıları ve faydalarını açıklamak olmayıp kalkınmış ülkelerdeki tatbikatının bir örneği olarak Amerika’da ne derece yaygın olduğu konusunda kısaca ayrıntılı bilgi vermektir. Bir anlamda tatbiki bir örnekleme ile koşu sporunun gelişmiş bir ülkede ne denli sağlığa yararlı olduğuna inanıldığını okuyucularımızın bilgisine sunmaktır.

Ancak hemen belirtmek isteriz ki; geri kalmış ülkelerde Amerika’nın kendi çıkarları doğrultusunda uygulamakta olduğu politika ve yaptırımlar konusundaki haklı düşüncelerinizi tamamen bir kenara koyarak bu istatistiki bilgileri incelemenizi dileriz. Amacımız kalkınmış, dolayısı ile hekimlik dalının ileri düzeyde olduğu bir ülkede koşu sporunun ne derecede yaygın olduğunu göstermektir. Bu bilgileri dile getirmekteki gayemiz şüphesiz daha sağlıklı, daha mutlu bir hayat için okurlarımızı bir nebze sağlık için spora özendirmeyi, teşvik etmeyi sağlamaktır.

İzmir’de Katılım Beş Binde Bir!

Ülkemizde gerek atletizm dalı gerekse sağlık veya hobi amaçlı olarak koşu sporuna çok az ilgi gösterildiği yadsınamaz bir gerçektir. Bu ilgi noksanlığını daha somut olarak dile getirebilmek amacı ile İzmir, Karşıyaka – Bostanlı Rekreasyon Alanı’nda 2003 yılından beri dokuz yıldır organize ettiğimiz “Mavi Körfez Yeşil İzmir – 6.000 M Koşu ve Yürüyüş Şenlikleri” ne kısaca temas edeceğiz. Sunduğumuz fotolardan da görüleceği gibi 3000 metre elips şeklindeki koşu pisti körfez kıyısında bir tarafı deniz diğer tarafı yemyeşil çim saha, tertemiz bir hava ortamında, trafik sorunu da olmayan iki turda 6000 metrelik ideal koşu parkurudur. Dokuz yıldan beri her mayıs sonu / haziran başı günlerinde gerek tanıtım gerekse etkinlik sonrası teşvik edici ayrıntılar üzerinde titizlikle durarak tertiplediğimiz bu etkinliğe koşu ve yürüyüş olarak 500 sporseverden fazla katılım sağlanamadı. İzmir nüfusunun 2,5 milyon ve sadece Karşıyaka nüfusunun ise 700.000 civarında olduğu düşünülür ise genelde aktif spora çok uzak olduğumuz açıklıkla görülür. (Okuyucularımızın bu husustaki katkı ve yorumlarını memnuniyetle beklediğimizi ifade etmek isteriz.)

Honolulu’nun Bile Gerisindeyiz!

Bir başka açıdan bakarak aktif spora çok uzak olduğumuzu bütün çarpıcılığı ile gözler önüne serebilmek amacı ile ülkemizin en tanınmış maraton koşusuna bakalım. 2011 yılında yapılan 33. Avrasya Maratonu’nu bitiren koşucular ile 2010 yılında dünyanın en büyük 10 maratonunu bitirenleri (kayıt yaptıranları değil fiilen 42.195 metreyi koşarak bitirenleri) karşılaştırmış olacağız.

2010 yılında dünyanın en büyük ilk 10 maratonu ve Avrasya Maratonu kıyaslaması şu şekilde:

Maratonun Adı	Katılan Sporcu Sayısı
New York Maratonu	44.977
Londra Maratonu	36.632
Chicago Maratonu	36.088
Berlin Maratonu	34.002
Paris Maratonu	30.976
Tokyo Maratonu	30.170
Boston Maratonu	22.672
Los Angeles Maratonu	22.580
Washington Maratonu	21.944
Honolulu Maratonu	20.180
Avrasya Maratonu	1.507 (Türk koşucu 404)

Geleneksel mesafe koşularına kıyasla yapısı itibarı ile daha zorlu ve teknik olan maratona katılım rakamlarına bakarak toplumlarda amatörce yapılan sağlıklı yaşam koşu sporuna olan ilgiyi değerlendirmek sağlıklı bir karşılaştırma olmayabilir. Buna rağmen yine de koşu sporunun toplumlarda hangi boyutlarda ele alındığına dair gerçekten ciddi karşılaştırma olanağını sağlar.

İnsanlar Neden Koşu Etkinliklerine Katılıyor?

Genelde mesafe koşularına katılanların amacı geniş kapsamlı araştırma ve anketler sonucunda dört ana gurupta toplanmaktadır. Bunlar:
• Vücut yapısının düzgünlüğünü muhafaza etmek, kilo kontrolü
• Genel kronik hastalıklardan korunmak “kalp/damar, diabet, tansiyon, stress, uykusuzluk, kemik erimesi/osteoporosis vs.”
• Oluşan topluluk içinde eğlenmek, sosyal bağlar kurmak
• Yaşamın doğal gerginliklerini hafifletmek

Genelde bu amaçlara yönelik spor çalışmalarının monoton havasına renk katmak, motivasyon kazanmak amacı ile yapılan mesafe koşuları diye tanımlanabilecek yol koşularının 2010 yılı zarfında Amerika’nın tamamında gerçekleşen yarışma sayıları ve koşucu katılım adetleri şöyledir.

Mesafe	Yarışma Sayısı	Bitiren Koşucu
5000 Metre	11.000	4.670.000
10.000 Metre	2500	1.333.000
Yarı Maraton	1200	1.385.000
Tam Maraton	625	507.000
Diğer Mesafeler	7500	5.105.000
Toplam	22.825	13.000.000

Koşucuların Cinsiyetine Göre Tasnifi

Cinsiyet	1990	2000	2010	20 Yılın Ortalaması
Bayan	1.199.250	3.619.560	6.929.000	%53 Bayan
Erkek	3.597.750	4.998.440	6.071.000	%47 Erkek
Toplam	4.796.000	8.617.000	13.000.000	%100

Bu istatistiğin en çarpıcı ifadesi bayanların koşu sporuna erkeklerden daha çok sayıda ilgi gösterip katılmış olduklarını göstermesidir. Ülkemizdeki durum ise ne yazık ki böyle değildir, 2011 Avrasya Maratonu’nda erkek koşucu 378, bayan koşucu 26 ve toplam 404 sporcudur. Atletizm karşılaşmalarında ve yol koşularında da bayanların katılımı beklenenin çok altında kalmaktadır. Şüphesiz önümüzdeki yıllarda ümidimiz bayan sporcu katılımının yükselmesidir.

Koşucuların Ortalama Yaşa Göre Tasnifi

Cinsiyet	5-10 Km	Yarı Maraton	Tam Maraton
Bayanların Yaş Ortalaması	Yaş 33,8	35,7	36,1
Erkeklerin Yaş Ortalaması	Yaş 36,2	38,7	39,6

Amerika Birleşik Devletleri’nde Maraton Bitirenlerin Yaşları

Yaş Grubu	Bayan (Y. Maraton)	Erkek (Y. Maraton)	Bayan (Maraton)	Erkek (Maraton)
18 – 24	%12	%9	%10	%8
25 – 34	%36	%28	%36	%25
35 – 44	%30	%31	%31	%32
45 – 54	%16	%21	%18	%24
55 – 64	%5	%9	%4	%9
65 üstü	%1	%2	%1	%2

Not: Bu oranları 2010 New York Maratonu’nu bitiren 44.977 adet koşuya
uyguladığımızda 55 yaş üstünde bayanların 2250 erkeklerin de 4947 kişi
olduğu sonucuna varırız.

Diğer bir ülkede yapıla gelmekte olan aktif spor çalışmalarını bir nebze yakından görmenin yaratacağı teşvik edici etkiden esinlenerek ülkemizdeki sağlık için spor koşusu çalışmalarında da böylesine güzel tablolara ulaşmak ümidi ile bütün okurlarımıza esenlik ve sağlıklar dileriz.

KAYNAKLAR:
http://www.istanbulmaraton.org.tr
http://www.runningusa.org/node/26115

Koşu sporu, maratonlar, Türkiye’de koşu sporunun durumu, sağlık için koşu yapma, maratoncular, Avrasya Maratonu, maraton istatistikleri, koşuculuk ve benzeri konular hakkında olup sağlıklı yaşam (fitness) ve spor konusuyla ilgili olan bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: CyberMacs ve Martineric Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır.