Genç Kanser Hastalarına Kişisel Tedavi Yolu

Araştırmacılar, Genç Kanser Hastalarını Doğru İlaçlarla Eşleştirmenin Yeni Bir Yolunu Geliştirdi

Giriş: Genç Hastalar İçin Yeni Bir Umut

Kanada genelinde bir ekip, genç kanser hastaları için kişiselleştirilmiş tedavileri hızla bulmak adına yenilikçi bir yöntem geliştirdi. Bu yöntem, hastaların tümörlerini tavuk yumurtalarında yetiştirme ve tümörlerin proteinlerini analiz etme tekniklerini birleştiriyor. University of British Columbia ve BC Children’s Hospital Research Institute liderliğindeki ekip, bu yaklaşımı Kanada’da ilk kez uygulayarak bir hastanın tedavisinde kullanılacak bir ilacı zamanında belirlemeyi başardı.

Bu başarı, 1 Nisan 2025’te EMBO Molecular Medicine dergisinde yayımlanan çalışmada (DOI: 10.1038/s44321-025-00212-8) detaylandırıldı ve proteomik (protein bilimi) çalışmalarının, gerçek zamanlı kanser terapilerinde genomik (gen bilimi) ile nasıl değerli bir tamamlayıcı olabileceğini gösterdi.

Çalışmanın Arkasındaki Güç: İşbirliği

Araştırma, Kanada çocuk kanseri ağı ACCESS (Advancing Childhood Cancer Experience, Science and Survivorship) bünyesindeki PROFYLE (PRecision Oncology For Young peopLE) girişimiyle gerçekleştirildi. Bu girişim, Kanada genelinde 30’dan fazla araştırma ve finansman kuruluşunu bir araya getirerek, 100’den fazla araştırmacıyla çocuk ve genç yetişkinlerde kanser sonuçlarını iyileştirmeyi hedefliyor.

Çalışma, Dr. Philipp Lange laboratuvarından doktora sonrası araştırmacı Dr. Georgina Barnabas ve Dr. James Lim laboratuvarından doktora öğrencisi Tariq Bhat tarafından yönetildi. Ekip, geleneksel tedavilere direnç gösteren nadir bir pediatrik kanser tanısı konmuş isimsiz bir hastaya odaklandı.

Proteomik: Tedaviyi Belirlemede Yeni Bir Yaklaşım

Genler, proteinlerin yapılma talimatlarını taşırken, proteinler hücrelerin işlevsel yapı taşlarıdır. Çoğu ilaç, proteinlerin aktivitesini değiştirerek çalışır. Bu nedenle ekip, proteomik analizin, yalnızca genetik testlerle fark edilemeyen tümör zayıflıklarını ortaya çıkarabileceğini düşündü.

Standart kemoterapi başarısız olduğunda ve genomikle seçilen bir ilaç tümörde direnç geliştirdiğinde, daha fazla genetik test net bir tedavi seçeneği sunamadı. Ancak ekip pes etmek yerine proteomik analize yöneldi ve tümörün metabolizmasının SHMT2 adlı bir enzime büyük ölçüde bağımlı olduğunu keşfetti.

Dr. Lange, “Yalnızca genomikle net bir tedavi seçeneği bulamadık. Ancak tümörün proteinlerine bakarak, hedefleyebileceğimiz kritik bir metabolik zayıflık bulduk ve halihazırda onaylanmış bir ilacı kullandık,” dedi. Ekip, SHMT2’yi inhibe etmek ve tümörün ana enerji kaynağını kesmek için yaygın bir antidepresan olan sertralin ilacını seçti.

Tavuk Yumurtasında Tümör Modeli

Teorilerini test etmek için ekip, hastanın tümöründen küçük bir parçayı tavuk yumurtası üzerinde yetiştirerek bir “tümör avatarı” oluşturdu. Bu yöntem, hastanın dışında özdeş bir tümör geliştirerek kişiselleştirilmiş ilaç tepkilerini haftalar içinde test etme imkanı sundu.

Dr. Lim, “Bu teknik, geleneksel yöntemlerle mümkün olmayan bir hızla tedavi seçeneğini değerlendirme sürecini hızlandırıyor. Proteomikle belirlediğimiz ilacın hastanın tümörü için gerçekten işe yarayıp yaramayacağını hızlıca doğrulayabildik,” diye ekledi. Tavuk yumurtası avatarları, BCCHR bünyesindeki BRAvE (Better Responses through Avatars and Evidence) girişimiyle klinikleri araştırma laboratuvarlarıyla birleştiriyor.

İlk Sonuçlar ve Gelecek Adımlar

Ekip, bulgularını PROFYLE tarafından oluşturulan bir uzmanlar paneline sundu ve o dönemde hastanın en iyi tedavi seçeneğinin sertralin olduğuna karar verildi. Tedavi başladıktan sonra hastanın tümör büyümesi yavaşladı, ancak tamamen durmadı; bu da ek tedavilere ihtiyaç duyulduğunu gösterdi.

Dr. Lange, “Daha fazla çalışma gerekse de, bu yöntemimizin nadir ve tedavisi zor kanserlere sahip hastalara yeterince hızlı bir şekilde kişiselleştirilmiş tedavi önerileri sunabileceğini gösteriyor. Şimdi bu yöntemi diğer çocuklara da uygulayarak ülke genelinde etkili tedavileri daha hızlı bulmayı umuyoruz,” dedi.

Sonuç: Kişiselleştirilmiş Tıpta Yeni Bir Sayfa

Bu çalışma, proteomik ve genomik tekniklerin birleşiminin, genç kanser hastaları için umut verici bir yol açabileceğini kanıtlıyor. Tavuk yumurtası avatarları ve protein analizi, tedavi süreçlerini hızlandırarak hastaların yaşam kalitesini artırma potansiyeline sahip. Araştırmacılar, bu yaklaşımı daha fazla hastaya ulaştırmak için çalışmalarını sürdürüyor.

Referans:
Yayın Tarihi: 1 Nisan 2025
Kaynak:University of British Columbia
Barnabas, G. D., Bhat, T. A., Goebeler, V., Leclair, P., Azzam, N., Melong, N., Anderson, C., Gom, A., An, S., Ergin, E. K., Shen, Y., Conrrero, A., Mungall, A. J., Mungall, K. L., Maxwell, C. A., Reid, G. S. D., Hirst, M., Jones, S., Chan, J. A., Senger, D. L., Berman, J. N., Parker, S. J., Bush, J. W., Strahlendorf, C., Deyell, R. J., Lim, C. J., & Lange, P. F. (2025). Proteomics and personalized PDX models identify treatment for a progressive malignancy within an actionable timeframe. EMBO Molecular Medicine. DOI: 10.1038/s44321-025-00212-8