Maratonun Beyin Sırları: Miyelin Enerji Kaynağı Olarak Devreye Giriyor

Beyin, Diğer Besinler Tükendiğinde Miyeline Başvuruyor

UPV/EHU ve CIC biomaGUNE’nin Nature Metabolism’te yayınlanan çalışması, maraton koşucularında beyin miyelininde geçici azalmalar olduğunu gösteriyor. Miyelin, enerji kaynakları tükendiğinde beynin yakıtı olarak kullanılıyor ve iki ayda tamamen iyileşiyor. Bu bulgu, multipl skleroz gibi demiyelinizan hastalıklar için yeni tedavi umutları sunuyor.

Miyelin: Beynin Gizli Enerji Deposu

Maraton koşmak, vücudun enerji rezervlerini zorlayan aşırı bir çaba. University of the Basque Country (UPV/EHU), CIC biomaGUNE ve IIS Biobizkaia’dan araştırmacılar, Nature Metabolism’te yayınlanan yeni bir çalışmada, maraton koşucularında beyin miyelininde geçici değişiklikler olduğunu keşfetti. Bu bulgu, miyelinin yalnızca nöronları yalıtan bir madde olmadığını, aynı zamanda enerji kaynakları tükendiğinde beynin enerji metabolizmasına katkıda bulunduğunu gösteriyor.

Prof. Carlos Matute, “Miyelin, beyindeki enerji metabolizmasının daha önce bilinmeyen bir yönünü ortaya koyuyor. Maraton gibi aşırı dayanıklılık egzersizlerinde, diğer enerji kaynakları azaldığında miyelin bir yakıt olarak devreye giriyor,” diyor.

Maratonun Beyne Etkisi

Maraton koşusu, vücudun öncelikle karbonhidratları (glikojen gibi) enerji olarak kullanmasını gerektirir. Glikojen tükendiğinde, vücut yağlara yönelir. Miyelin, nöronları saran ve elektrik yalıtımı sağlayan lipid ağırlıklı bir madde. Önceki kemirgen çalışmaları, miyelinin aşırı metabolik koşullarda enerji rezervi olarak kullanılabileceğini öne sürüyordu.

Araştırmacılar, 10 maraton koşucusunun (8 erkek, 2 kadın) beyinlerini inceledi:

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile koşudan önce ve 48 saat sonra beyin görüntüleri alındı.
• İki koşucunun beyni 2 hafta sonra, altı koşucunun beyni ise 2 ay sonra tekrar görüntülendi.
• Miyelin su fraksiyonu ölçülerek miyelin miktarı dolaylı olarak değerlendirildi.

Sonuçlar:

• Koşudan 48 saat sonra, motor koordinasyon, duyusal ve duygusal entegrasyonla ilgili 12 beyaz madde bölgesinde miyelin miktarında azalma gözlendi.
• 2 hafta sonra miyelin seviyeleri önemli ölçüde arttı, ancak henüz koşu öncesi seviyelere ulaşmamıştı.
• 2 ay sonra miyelin içeriği tamamen normale döndü.

Ikerbasque Araştırma Profesörü Pedro Ramos-Cabrer, “Miyelin konsantrasyonları 2 hafta içinde toparlanmaya başladı ve 2 ayda tamamen iyileşti. Bu, miyelinin dinamik bir enerji kaynağı olduğunu gösteriyor,” diyor.

Miyelin: Beynin Acil Yakıtı

Araştırmacılar, miyelinin, glikojen ve diğer enerji kaynakları tükendiğinde beynin enerji ihtiyacını karşılamak için kullanıldığını öne sürüyor. Matute, “Beyin enerji metabolizması, düşündüğümüzden daha karmaşık. Miyelinin yakıt olarak kullanılması, beynin enerji gereksinimlerine dair yeni bilgiler sunuyor,” diyor.

Bu bulgu, miyelinin yalnızca yapısal bir rolü olmadığını, aynı zamanda metabolik bir rezerv olarak işlev gördüğünü kanıtlıyor.

Multipl Skleroz için Umut

Miyelinin hızlı toparlanma yeteneği, multipl skleroz (MS) gibi demiyelinizan hastalıkların tedavisi için yeni ipuçları sunuyor. MS’de miyelin kaybı, yapısal hasar ve nörodejenerasyona yol açar. Matute, “Koşucularda miyelinin hızlı iyileşmesini anlamak, miyelin kaybının enerji katkısını telafi edecek tedaviler geliştirmek için ipuçları sağlayabilir,” diyor.

Araştırmacılar, bu değişikliklerin nörofizyolojik veya bilişsel işlevler üzerinde bir etkisi olup olmadığını değerlendirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Ancak, beyindeki miyelinin çoğunun bu süreçten etkilenmediğini ve maraton koşmanın beyne zarar vermediğini vurguluyorlar. Ramos-Cabrer, “Aksine, miyelinin kullanılması ve yenilenmesi, beynin metabolik makinesini çalıştırdığı için faydalı,” diyor.

Daha Büyük Çalışmalara İhtiyaç Var

Araştırmacılar, bulguların daha büyük bir kohortta doğrulanması gerektiğini söylüyor. Ramos-Cabrer, “Aşırı egzersizin beyin miyelin miktarıyla nasıl ilişkili olduğunu anlamak için daha fazla deneme gerekli,” diyor.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, UPV/EHU’dan Prof. Carlos Matute (Nörobilim Bölümü ve CIBERNED kıdemli araştırmacısı), CIC biomaGUNE’den Ikerbasque Araştırma Profesörü Pedro Ramos-Cabrer (biyomedikal görüntüleme uzmanı) ve HT Médica’dan radyolog Alberto Cabrera-Zubizarreta tarafından yönetildi. MRI görüntüleri Osatek’te alındı; Biobizkaia ve Barselona Klinik Hastanesi’nden nörologlar da çalışmaya katkıda bulundu.

Gelecek İçin Öneriler

Araştırmacılar, miyelinin enerji metabolizmasındaki rolünü ve toparlanma mekanizmalarını daha derinlemesine incelemek için daha büyük ölçekli klinik çalışmalar öneriyor. Ayrıca, bu bulguların MS ve diğer nörodejeneratif hastalıklar için tedavi stratejilerine nasıl çevrilebileceğini araştırmayı planlıyor.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 10 Nisan 2025
Kaynak: University of the Basque Country
Referans: Pedro Ramos-Cabrer, Alberto Cabrera-Zubizarreta, Daniel Padro, Mario Matute-González, Alfredo Rodríguez-Antigüedad, Carlos Matute. Reversible Reduction in Brain Myelin Content Upon Marathon Running. Nature Metabolism, 2025; DOI: 10.1038/s42255-025-01244-7