Tuz Kullanımındaki Kültürel Farklılıkları Anlamak Tüketimi Azaltmaya Yardımcı Olabilir

Amerika’da Tuz Nereden Geliyor? Etnik Gruplar Arası Büyük Farklar!

Harvard ve Amerikan Kalp Derneği’nin NHANES 2017-2020 verileriyle yaptığı yeni analiz, tuz tüketiminde kültürel farklılıkların ne kadar büyük olduğunu ortaya koydu.

Tüm gruplarda ortak tuz kaynakları:

1. Pizza
2. Çorba (özellikle hazır/konserve)
3. Tavuk (nugget, kızartma, fast-food)

Etnik gruplara özel tuz bombaları:

Etnik Grup	En Fazla Tuz Aldıkları Özel Yiyecekler	Günlük Tuz Katkısı
Asyalı Amerikalılar	Soya sosu, balık, kızarmış pilav, chow mein, stir-fry sosları	%14+
Meksikalı Amerikalılar	Enchilada, taco, burrito, quesadilla, tamales, fajita vb.	Çok yüksek
Siyah Amerikalılar	Tavuk nugget/patty/tender, işlenmiş et ürünleri	En yüksek tavuk tüketimi
Beyaz Amerikalılar	Pizza, sandviç, işlenmiş et (salam, jambon), ekmek	Klasik fast-food

En Büyük Sürpriz: Asyalılar Aslında En Az Tuz Tüketen Grup!

Yıllardır yapılan araştırmalarda “Asyalılar pirince tuz koyuyor” diye varsayım yapılmış ve tuz tüketimleri abartılı yüksek gösterilmiş. Bu çalışma o varsayımı kaldırınca ortaya çıktı ki: Asyalı Amerikalılar aslında tüm gruplar arasında en az tuz tüketenler! (Günde yaklaşık 325 mg daha az tuz alıyorlarmış.)

Türkiye’ye Ne Kadar Benziyor?

Bizde de durum çok benzer:

• Lahmacun, pide, döner → aşırı tuzlu
• Turşu, zeytin, peynir, salam-sucuk → soframızın vazgeçilmezi
• Çorba ve pilav → hemen her evde, genellikle tuzlu

Türk insanı ortalama günde 12-18 gram tuz tüketiyor (DSÖ’nün önerdiği 5 gramın 3-4 katı!).

Tuzu Azaltmak İçin Kültürel Tavsiyeler

• Pizza seviyorsan → haftada 1 yerine 2 haftada 1 ye, evde düşük tuzlu peynirle yap
• Tavuk kızartması → fırında baharatlı yap, pane harcı tuzsuz olsun
• Soya sosu kullanıyorsan → düşük tuzlu versiyonunu al (low-sodium soy sauce)
• Turşu, zeytin → haftada 1-2 kez, küçük porsiyon
• Çorba → evde yap, hazır/konserve alma
• Tuz yerine → kekik, nane, pul biber, limon, sumak, nar ekşisi kullan

Bonus öneri: Potasyum açısından zengin gıdalar (muz, ıspanak, patates, yoğurt) tuzu vücuttan daha hızlı atar ve tansiyonu düşürür.

Sonuç

Tuz azaltma tavsiyeleri tek tip olmamalı. Senin mutfağın, sofran, kültürün farklıysa çözüm de farklı olmalı. Ama hedef aynı: Günde 5-6 gram tuza inmek. Bu tek değişiklik bile tansiyonu 5-10 mmHg düşürebilir, kalp krizi riskini %20-25 azaltabilir.

Yayın Tarihi: 30 Mayıs 2025
Kaynak: American Heart Association
Orijinal Araştırma: Cheng J, Thorndike AN, Yi S. Racial and Ethnic Differences in Sodium Sources and Sodium Reduction Behaviors Among US Adults: NHANES 2017-2020 Prepandemic. Journal of the American Heart Association, 2025. doi: 10.1161/JAHA.124.037997 (Tam metin ücretsiz erişime açık)