Belirsizlik Acıyı Artırır mı?

Neler Olacağını Bilmemek Acıyı Daha Kötü Hissettirebilir

Bir şeyin bize tanıdık geldiğinde, örneğin sıcak bir tavaya yanlışlıkla dokunduğumuzda, beynimiz ne hissedeceğimizi ve bunun ne kadar acıtacağını zaten bilir. Ancak gözleriniz bağlı olsaydı ve sıcak bir tavaya dokunduğunuzu bilmeseydiniz, tava sizi yaralayacak kadar sıcak olmasa bile daha yoğun bir acı hissederdiniz. Aarhus Üniversitesi Klinik Tıp Bölümü’nden yapılan yeni bir çalışma, neler olacağını bilmemenin beynin acıyı nasıl algıladığını değiştirdiğini ve gerçek bir tehlike olmasa bile acıyı daha kötü hissettirdiğini gösteriyor.

Araştırmacılar, katılımcıların ön kollarında sıcak mı yoksa soğuk mu bir his bekleyeceklerini tahmin ettikleri bir deney tasarladı. Ancak bazen katılımcılar aynı anda hem sıcak hem de soğuk uyarılara maruz kaldı; bu, yanma ağrısı hissine yol açan ve termal ızgara yanılsaması olarak bilinen ilginç bir fenomeni tetikledi. Aarhus Üniversitesi’nden Doçent Francesca Fardo, “Daha önceki araştırmalar, beklentilerimizin acı deneyimimizi şekillendirdiğini göstermişti. Bu çalışmada, bu beklentilerdeki belirsizliğin veya beynin net bir tahminde bulunamamasının acıyı artırıp artırmadığını öğrenmek istedik. Termal ızgara yanılsamasından faydalanarak, zararlı bir şey olmasa bile neler olacağını bilmemenin oldukça yüksek bir acı hissine yol açtığını gösterebildik,” diye açıklıyor.

Acı Yönetimini Değiştirebilir

Çalışmada, araştırmacılar 300 katılımcıyla sofistike beyin görüntüleme tekniklerini ve bilgisayar modellemesini birleştirdi. Bu, belirsizlik tepkilerinin beynin hangi spesifik bölgeleriyle bağlantılı olduğunu görmelerini sağladı.

Fardo, “Sonuçlarımız, yalnızca beklentinin değil, belirsizliğin de acıda önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Plasebo ve nosebo etkileri üzerine yapılan önceki çalışmalar, rahatlama beklentisinin acıyı azaltabileceğini, zarar beklentisinin ise acıyı kötüleştirebileceğini göstermişti. Bulgularımız yeni bir katman ekliyor: Beyin neler bekleneceği konusunda emin olmadığında ve belirsiz sinyallerle karşılaştığında, ihtiyatlı davranarak acıyı gereğinden fazla yoğunlaştırıyor,” diyor.

Bu bulgu, acı tedavisini ve kaygılı hastaları nasıl ele aldığımızı etkileyebilir. Fardo, “Kısa vadede, bu bulgular acı bilimcilerinin bu süreçlerin nasıl işlediğini daha iyi anlamasına yardımcı olabilir ve sağlık profesyonellerinin ağrı yönetimi stratejilerini daha iyi uyarlamasına rehberlik edebilir; örneğin, hastalara daha net bilgiler vererek veya kesin beklentiler oluşturarak belirsizliği azaltabilirler,” diyor.

Francesca Fardo, şimdi bu çalışmayı kronik ağrı çeken kişilerde tekrarlamayı ve depresyon ile kaygı gibi psikolojik faktörlerin acı algısını nasıl etkilediğini araştırmayı hedefliyor.

Çalışmanın Teknik Detayları

Yayın Tarihi: 14 Mart 2025
Kaynak: Aarhus University

Bilimsel Referans:
Ehmsen, J. F., Nikolova, N., Christensen, D. E., Banellis, L., Böhme, R. A., Brændholt, M., Courtin, A. S., Krænge, C. E., Mitchell, A. G., Deolindo, C. S., Steenkjær, C. H., Vejlø, M., Mathys, C., Allen, M. G., & Fardo, F. (2025). Thermosensory predictive coding underpins an illusion of pain. Science Advances, 11(11). DOI: 10.1126/sciadv.adq0261