“Fitness kurbanları” alarm veriyor!

2 haftada 2 ölüm

Yazan: İlşad Özkan

NOT: BU YAZI 2014 YILINDA YAZILMIŞ OLUP İÇERDİĞİ ELEŞTİRİLERLE İLGİLİ GELİŞME OLUP OLMADIĞI DİKKATE ALINAMAMIŞTIR. GÜNÜMÜZDE BU KONUDAKİ YASAL MEVZUATLA İLGİLİ DETAYLI BİLGİYİ İLGİLİ KURUMLARDAN ALABİLİRSİNİZ.

Güzel, kaslı ve fit bir vücut uğruna canından olanların sayısı son yıllarda arttı, yalnızca son iki haftada iki gencecik insanı “fitness kurbanı” olarak toprağa verdik. İkisi de İzmir’dendi, biri 29 yaşındaki Çağlar Çam, diğeri 19 yaşındaki Yasin Nikbay. Otopsi sonuçları henüz açıklanmadığı için ölüm sebepleri netleşmedi ama hemen supplement’ler ve doping suçlanmaya başlandı (bana kalırsa özellikle rahmetli Çam’ın ölümünde hiçbir supplement ya da doping etkisi yok, aşırı sodyum kaybına bağlı bir ölüm olabilir). Doping konusunda uyarı için uygun bir sebep bunlar, ölüm sebepleri doping etkili ilaçlar olmasa bile. Çünkü onlarca salonda daha dün spora başlayan gençler doping ilaçları kullanıyor. Aslında, sağlığı geliştiren fitness’ın bir ölüm aracı hâline gelmesinde, birinci dereceden sorumlu olanlar kadar, denetimden sorumlu olması gereken kuruluşların da eksikliği söz konusu.

Steroid bizim bir gerçeğimiz, ancak kullanımına karşı çıkışımdaki temel sebep “hesaplanamaz risk” içermesidir. Bunlar detaylı labaratuar ölçümleri ve hekim kontrolünde kullanılmıyor, kullanıcı aldığı riski ölçümleyemiyor. Steroid kaynaklı ölümlerin temel sebebi bu.

Öncelikli kusur, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nda, ardından Sağlık Bakanlığı’nda. Spor Bakanlığı medyaya karşı konuşurken mangalda kül bırakmıyor ancak iş icraat yapmaya geldiğinde yetkilileri ortada göremiyoruz. Birkaç talimatname göndermekle, birkaç seminer düzenlemekle bu sorunu çözemezsiniz. Hiç yoktan bunları yaptıkları için de sağ olsunlar ancak yeterli olmadığı ortada. Daha önce de çok uyardık, sorun sadece bazı ilaçlardan kaynaklanan ölümler değil, sözde spor salonlarına gidip, sözde spor eğitmenlerinden hizmet alıp da sağlığı bozulan birçok insan da var, ancak buna sebep olan kişi ve salonlara hiçbir yaptırımda bulunulmuyor. Bir kişinin sağlığı spor salonu yüzünden bozulduğunda kişisel olarak şikâyetçi olması gerekiyor, o zaman da çok sonuç alamıyor çünkü spor salonları tıbbi sorumluluk almadıklarına dair sözleşmeler imzalatmış oluyor. Bakanlık bir şeyler yapmaya çalışıyor ama etkili ve hızlı değiller, umarım en kısa sürede adamakıllı önlem, denetim ve uygulamaları hayata geçirebilirler. O zamana kadar, gençlerimiz Gençlik ve Spor Bakanlığı’na çok güvenmesin, ruhsatı buradan alan işletmelerde tamamen güvende değiller çünkü, bunu söylemek çok acı ama gerçek bu.

Sağlık Bakanlığı ise bu tip olaylarda taraf değilmiş gibi görünüyor ama işin aslı öyle değil. Bir kere, spor salonları özünde birer terapi merkezidir, Spor Bakanlığı kadar, Sağlık Bakanlığı’nın da denetiminde olması gerekir. Hijyeninden tutun, çalışanların eğitim bilgisine kadar denetlenmesi gerekiyor. Onlarca salon gördüm, çok lüks salonlarda bile literatürde bulunmayan, ortopedik açıdan büyük risk yaratan hareketleri insanlara gelişigüzel “yazan” eğitmenler gördüm. Bunu ben görüyorum da Sağlık Bakanlığı niye göremiyor? Spor Bakanlığı’nın antrenör eğitimlerinin son zamanlarda iyileştiğini duyuyorum, bu çok olumlu bir gelişme. Ancak, belki de Sağlık Bakanlığı’yla koordineli yapılacak daha üstün programlar düşünülebilir. Halk sağlığı için spor konusunun önemi bu kadar aşikarken, bu hususta, diğer hususlarda olması gerektiği gibi Batı’yı yakalamalı ve geçmeliyiz.

Bu ilaçlar Uzay’dan gelmiyor, Sağlık Bakanlığı seyretmek yerine bir şeyler yapmalı

Birisi kullandığı ürünler yüzünden hayatını kaybettiğinde medya işin detayını bilmediğinden “kas hapı” gibi literatürde olmayan isimler türetiyor ne yazık ki. Medya ne yapsın, bilgilendiren mi var? Takviye gıda satıcıları tamamen ticari olduğundan, açıklama yaptıklarında yeterli güveni veremiyorlar. Zira birçoğu pazarlama için hatalı imalar yapmakta beis görmüyor. Doping satıcılarına ulaşmak ise doğal olarak pek mümkün değil. Vatandaş neyle karşı karşıya olduğunu bilmiyor. Ancak çok basit bir soru sorarak işe başlayabiliriz: Ölümlere sebep olan ürünlerden bazıları merdiven altı basit atölyelerde üretilen ürünler ancak büyük bir kısmı tamamen lisansları alınmış, yalnızca hastaların reçeteyle kullanması gereken ilaçlar. Bakanlığa soruyorum, bir yetkili çıkıp da Allah aşkına cevap versin: Bu ilaçlar depolardan nasıl çıkıyor, nasıl kanun ve kurallara aykırı bir biçimde masum gençlerin önüne geliyor? Bakın, ben size doping etkisi olan sayısız ilacın tamamen orijinallerinin Türkiye’de kolaylıkla temin edilebileceğini söylüyorum. Öyle yurtdışından getirtilenleri falan kast etmiyorum, dosdoğru ecza depolarından çıkan büyüme hormonlarına varıncaya kadar her türlü doping etkili tıbbi ilaçtan bahsediyorum. Yani hastaların milim milim kullanması gereken ilaçlar, kas geliştirici etkileri olduğundan bazı spor salonlarınca ya da eğitmenlerce toptan alınabiliyor. Aracı salona da gerek yok, kişi bunları kendi de kolayca temin edebiliyor. Parayı veren düdüğü çalıyor yani. Tamam, belki kişisel hak ve özgürlük açısından bakarsanız isteyen istediğini kullanabilir diyebiliriz ancak sağlık için ölümcül risk yaratan bu ilaçlara erişim bu kadar kolay mı olmalı? Bakanlık bu ilaçları hiç mi denetlemiyor? Bazı eczanelerden doping ilacı temin etmek, işletme sahibi eczacı karşı çıktığı için mümkün olmamaktaysa da, bazı eczanelerden ilaçların temin edilebildiği söyleniyor. İlaç takip sistemi gibi şeyler konuşuluyor, doping etkili ilaçlar için de bir takip söz konusu olabilir mi?

Tablo bu şekilde seyrettiği müddetçe bu yaşanılan ölümler ne ilk ne de son olacaktır. Bakanlıkların acil olarak bu konuda çalışma yapması gerekmektedir. Eğer istiyorlarsa bu sorunun üstesinden gelinir, istemiyorlarsa da çıkıp “Üzüldük, başımız sağ olsun,” demesinler, çarkın nasıl döndüğünü bilenler için hiç inandırıcı olmuyor bu söylemler. Onlar, halkı korumak için fazladan önlem almak şöyle dursun, Gıda Bakanlığı’nın bile izin vermediği zayıflama hapı gibi ürünlere izin çıkartıyorlar. Ortada dönen milyonlarca lira olduğu düşünülünce, insan şüpheleniyor ve devlete olan güveni azalıyor doğrusu. Devlet, kendine duyulan güvenin sarsılmasına sebep olan olayları seyretmek şöyle dursun, bu güvenin şerhsiz ve şüphesiz mükemmelleşmesini sağmalıdır.

Fotoğraf: Bu yazıdaki fotoğraf(lar) DepositPhotos.com veya ShutterStock.com’dan temin edilmiştir. Zinde Türkiye Sağlıklı Yaşam ve Spor Dergisi, bodytr.com