ABD’de Nitröz Oksit Kötüye Kullanımı ve Ölümlerdeki Artış Araştırmacıları Endişelendiriyor
ABD’de gülme gazı olarak bilinen nitröz oksit kullanımı, FDA’nın uyarılarına rağmen hızla artıyor. Eğlence amaçlı kullanımı yaygınlaşan bu kimyasal, hastaneye yatışlar, zehirlenmeler ve ölümlerde ciddi bir yükselişe neden oluyor. Araştırmacılar, sosyal medya ve çekici pazarlama stratejilerinin gençleri bu tehlikeli maddeye yönelttiğini belirtiyor. Düzenleme eksikliği ise sorunun büyümesine yol açıyor.
Nitröz oksit, halk arasında gülme gazı olarak bilinen ve genellikle sedatif veya anestezik olarak kullanılan bir kimyasal. Ancak son yıllarda, özellikle eğlence amaçlı kötüye kullanımı ABD’de hızla artıyor. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından yapılan son uyarılara rağmen, nitröz oksit kaynaklı ölümler endişe verici bir şekilde yükseliyor.
Mississippi Üniversitesi Kamu Sağlığı Bölümü’nden Doç. Dr. Andrew Yockey ve Illinois Üniversitesi Urbana-Champaign Sağlık ve Kinezoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Rachel Hoopsick, nitröz oksit kötüye kullanımındaki bu artışı araştırıyor.
Yockey, durumu şu şekilde özetliyor:
“Bu kimyasal genellikle tıbbi amaçlarla kullanılıyor, ancak eğlence amaçlı kullanımda bir patlama görüyoruz. Bununla birlikte hastaneye yatışlar, zehirlenmeler ve ölümler de artıyor.”
Nitröz Oksit Kötüye Kullanımının Boyutları
2023 Ulusal Uyuşturucu Kullanımı ve Sağlık Araştırması’na göre, 13 milyondan fazla Amerikalı hayatlarının bir noktasında nitröz oksiti kötüye kullanmış. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre, nitröz oksit zehirlenmesine bağlı ölümler 2019-2023 yılları arasında %110’dan fazla arttı.
Hoopsick, araştırmalarının ön bulgularını şöyle aktarıyor:
“Diğer tehlikeli maddelerle karşılaştırıldığında ölüm sayıları henüz nispeten düşük. Ancak son birkaç yılda bu oranlar üstel bir artış gösterdi. Bu hızla devam ederse, çok daha büyük bir sorunla karşı karşıya kalabiliriz.”
Nitröz Oksitin Tehlikeleri
Nitröz oksit, genellikle “whippets” olarak adlandırılan küçük kapsüllerle kötüye kullanılarak kısa süreli bir öfori hissi sağlıyor. Ancak uzun vadeli kötüye kullanım, ölümcül sonuçlar doğurabilir. FDA, tekrarlanan nitröz oksit solumasının boğulma, kan pıhtılaşması, donma yanıkları, uyuşukluk, felç ve beyin hasarı gibi ciddi yan etkilere yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Düzenleme Eksikliği ve Çekici Pazarlama
Birçok kötüye kullanılan maddenin aksine, nitröz oksit düzenlenmemiş bir madde. İnternette yapılan basit bir arama, çeşitli tatlarda ve göz alıcı renklerle pazarlanan nitröz oksit ürünlerini kolayca ortaya çıkarıyor. Ürünler, Amazon, Walmart, eBay gibi platformlarda ve birçok sigara ve vape dükkanında serbestçe satılıyor.
Hoopsick, bu durumu tütün endüstrisinin geçmişteki taktiklerine benzetiyor:
“Tütün endüstrisi, gençleri çekmek için karikatürler, eğlenceli tatlar ve parlak renkler kullanırdı. Şu anda nitröz oksitte benzer bir strateji görüyoruz.”
Nitröz oksit genellikle mutfakta krema şanti yapmak için bir bileşen olarak pazarlanıyor. Ancak Yockey, bu iddianın gerçekçi olmadığını vurguluyor:
“Kimse yaban mersinli mango aromalı nitröz oksit alarak krema şanti yapmıyor. Ya da ‘Bomb Pop’ aromalı bir ürün almıyor. Ama bu ürünleri birkaç gün içinde kapınıza teslim alabilirsiniz.”
Sağlık Uyarılarının Eksikliği
Hoopsick, nitröz oksit satıcılarının ürünün tehlikelerini genellikle göz ardı ettiğini veya önemsizleştirdiğini belirtiyor:
“Nitröz oksit zehirlenmesinin çok gerçek bir tehlike olduğuna dair kanıtlarımız var, ancak bu genellikle görmezden geliniyor. Satıcılar nadiren sağlık uyarıları sunuyor. Toplum, bunu bir parti ilacı olarak görüyor.”
Sosyal Medyanın Rolü
Yockey ve Hoopsick, sosyal medyanın genç yetişkinleri nitröz oksit kullanımına teşvik etmedeki rolünü de araştırıyor. Sosyal medya platformlarında, gençlerin bu kimyasalı soluduğu videolar kolayca bulunabiliyor.
Yockey, bu durumun risklerini şöyle açıklıyor:
“Bir başkasının bunu yaptığını izlerseniz, siz de deneme olasılığınız artar. Lise ve üniversite çağındaki gençlerin bu videoları görüp meyve aromalı bir nitröz oksit tankı satın almaya karar vermesinden endişe ediyorum. Çünkü şu anda bu tamamen yasal.”
Çözüm Önerileri
Araştırmacılar, nitröz oksit kötüye kullanımının tam kapsamını anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Ancak, daha fazla zararı önlemek için düzenlemelerin de hızlanması gerektiğine dikkat çekiyorlar.
Hoopsick, çözüm için şu öneriyi sunuyor:
“Şu anda eksik olan, politika düzeyinde müdahaleler. Kimin bu maddeyi satabileceği, kimin satın alabileceği ve nasıl pazarlanacağı konusunda bazı sınırlamalar getirirsek, sorunun önüne geçebiliriz.”
Büyüyen Bir Tehdit
Yockey, nitröz oksit ürünlerinin erişilebilirliğinin hızla arttığını belirtiyor:
“Bazı markalar bir hafta önce bile piyasada değildi. Hızlı teslimatla, bu ürünlerden biri hafta sonuna kadar kapınıza gelebilir. Bu çok zekice bir strateji, ama aynı zamanda son derece tehlikeli.”
Yayın Tarihi ve Kaynak
Yayın Tarihi: 2 Nisan 2025
Kaynak: University of Mississippi
Referans: R. Andrew Yockey. Addressing the Unregulated Use of Nitrous Oxide Canisters. Journal of Medicine, Surgery, and Public Health, 2025; 100190 DOI: 10.1016/j.glmedi.2025.100190
İlk yorum yapan siz olun