Hamilelikte Diş Bakımı ve Sağlığı

Hamilelikte Diş Sağlığı İçin

Yazan: Dr. Dt. Mehmet Oğuzcan

Hamilelikte bayanların geçirdikleri tüm değişimlere ek olarak ağız içi ve dişlerinde de çok büyük farklılıklar oluşur. Toplumda diş çürüğünün (dental caries) artışının sebebi olarak daima hamilelik gösterilmiştir, her gün klinikte muayene ettiğim, hekim koltuğuna oturan ortalama 15 bayandan 10 tanesi, her hamileliğinde bir dişini kaybettiğini söyler 🙂 Oysa bu kayıpların ve çürüklerin sebebi doğrudan hamilelik değil, hamilelikte oluşan değişimlerdir 🙂

Bu değişimlerin sebebi nedir?

Hamilelikte Dişlerde Meydana Gelen Değişiklikler

Genelde diş kayıpları, oral hijyenin bozukluğu ile doğrudan ilişkilidir. Hamileliklerin %70’inde 4-8’inci haftalarda başlayan, 14-16’ıncı haftalara kadar devam edebilen kısa ve uzun süreli kusmalar (hiperemesis gravidarium) görülebilir ki bunlar mine tabakasını etkileyebilir.

Bunun dışında, hamilelik boyunca kalsiyum konsantrasyonunda bir azalma meydan gelse de iyonize kalsiyum miktarında bir farlılık olmaz.

Hamilelikte Diş Etlerinde Meydana Gelen Değişiklikler

Hamilelikte artan enerji ihtiyacına bağlı olarak gıda ihtiyacı da artmaktadır. Plasentanın daha yüksek oranda östrojen ve progestron üretmesi nedeniyle hormonal değişikler meydana gelmektedir. Bu değişimler ise oral dokuları etkilemektedir. Buna bağlı olarak hamilelikte gingivitis ve epulis gravidarium diye bilinen hamilelik tümörleri de sıklılıkla izlenir (bunlar genelde hamilelik sonrası geriler ve zarasızdırlar).

Hamilelikte bir kısım hormonal etkenler yanında, yapılan hataların da diş sağlığımızın bozulmasında bir miktar etkili olduğu olduğu kesindir.

Anne adayları özellikle ilk aylarda oluşan kusmalar sonrası diş bakımına yeterli özen göstermeyi ertelerler. Bu arada asla kusmanın hemen sonrasında dişler fırçalanmamalıdır, mide asidiyle etkileşmiş mine yüzeyinde zarar verebiliriz, kusma sonrası yapılacak en doğru şey ağızı bol suyla çalkalamak, oluşan asidik ortamı düzenlemek ve en az 30 dakika kadar sonra fırçalamaktır. Bu dönemde azalan tükürük akışı da bizim için bir dezavantajdır bunu da unutmamalıyız.

Gebelikte yine östrojen ve progesteron etkisiyle diş eti kanamaları sıklaşır, bu durum anne adaylarının çoğu zaman diş fırçalamaktan kaçınmalarına sebep olmaktadır, bu durumda da yine dişlerimiz için çürümeye müsait ortam oluşur.

Hamilelik döneminde insanlar üzerinde yapılmış çok sayıda araştırma yoktur, gebe hayvanlar üzerinde yapılan bazı araştırmalara göre doğum öncesi ve sonrası dönemde düşük kaliteli protein ile beslemenin yavruların diş kemik densitesi ve ağırlıkları üzerine olumsuz etkilerinin olduğu gözlenmiştir.

Ağız ve diş sağlığı açısından hamilelikte
A, C, D vitaminleri, fosfor ve kalsiyumdan zengin besinler ve tahıl, süt, et ve balık, yumurta dengeli olarak alınmalı ( klasik bilgi:) )
Özellikle iyi beslenme doğacak çocuğun sağlığını da doğrudan etkiler, A ve D vitaminlerinin dişlerin mine oluşumuna doğrudan katkısı vardır.

Sigara ve Alkol Çok Büyük Hatadır

Hamilelikte sigara kullanımı hamile bireyin diş etlerini olumsuz yönde etkileyecektir, dilde fuliform ve fungiform paillaların artmasına neden olabilir.

Bu durum dolaylı olarak kesinlikle bebeği de etkilemektedir, sigarada bulunan aldehit, keton, siyanür, karbonmonoksit zararlılı kimyasallardan yalnıza birkaçıdır.

Sigara dumanı içerisinde bulunan %4 oranda karbonmonoksit alyuvarlardaki hemoglobine bağlanarak oksijenin taşınmasını engellemektedir, yine sigara içenlerde abortis (düşük ) ihtimali artmaktadır.

Alkol kullanımı bebeklerde teratojendir ve fetal alkol sendromuna sebep olabilir ve dental anomalilere yol açabilir, yine hayvanlarda yapılan bir çalışma yavrularda küçük dişler, mine yapısında bozulmalar ve diş sürme gecikmesi gibi bulgularla karşılaşmışlardır.

Hamilelikte Ağız Sağlığı İçin Yapılabilecekler

• Günde en az iki kere diş ve diş ipi kullanarak etkili ağız ve diş eti bakımı yapılmalı ve düzen asla kesintiye uğratılmamalı.
• Hamilelik öncesi kesinlikle bir hekime başvurularak tam bir ağız sağlığı sağlanmalı, çünkü oluşacak hormonal değişimler ağızda plak birikimine uygun ortam sağlayacaktır.
• Ilık tuzlu su ve / veya ağız gargaraları her zaman diş etlerimizi rahatlatacaktır.

Hamilelikte Diş Hekimine Gidilir mi?

Genelde çoğu diş hekimi, hastanın kadın doğum doktorundan konsültasyon ile müdahalelerde bulunmaktadır. Bununla beraber klasik bilgi hamilelikte diş hekimine gidilebilecek en uygun dönemler hamileliğin ilk üç ayı ile son üç aydır( 1 ve 3 trimester).

1. trimesterde genelde çok fazla ağrıya sebep olmuş dişler dışında fazla müdahale edilmediği durumda daha da kötüleşebilecek dişlere müdahale edilmelidir. Bu dönemde çekinmeden diş çekimi ve kanal tedavileri uygulanabilir.

3. trimesterde dikkat edilecek konulardan birisi fetüs büyüdüğü için anne adayının uzun süre oturur pozisyonu itibariyle vena cava inferior (yapı ve organlardan kalbe kan taşıyan, büyük karın toplardamarı ) sendromuna neden olunabilir, bu durumda gebe kişi sol tarafa eğimli konumlandırılırsa kan dolaşımı rahatlatılır. Bu dönemde de 1. trimesterde olduğu gibi acil yaklaşımlarda bulunabilir. Bunun dışında diş ve dişeti iltihabını bu dönemde bebeği daha fazla etkileyeceği unutulmamalıdır. Birçok araştırmayla; iyi kalibre edilmiş röntgen cihazları, hızlı filmler ve hamile bireye giydirilecek kurşun önlükle fetüse zarar vermeden röntgen çekilebileceği birçok araştırmada kanıtlanmıştır. Birçok lokal anestezik hamilelikte sorunsuz olarak kullanılabilmektedir.

İlaç tedavisinde ise antibiyotik olarak penisilin, eritromisin ve sefalosporinler güvenle kullanılabilir. Acetaminophen gebeliğin her döneminde güvenle kullanılabilecek bir ağrı kesicidir. Özellikle ilaç seçimleri mutlaka doktorunuz tarafından yapılmadır.

Hamilelikte diş bakımı, hamilelik döneminde dişler, hamilelerin diş sağlığı konularında olup sağlıklı yaşamla ilgili olan bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: kamienok, sean dreilinger ve Showbits Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır.