Kanseri Erken Fark Edin

Kanserle Mücadele: Erken Teşhis Hayat Kurtarır

Yazan: Ebru Tontaş

Kanserin aşamaları

Kısaca; hastalık hangi aşamada teşhis edilmiş, tümör boyutu (kaç cm?), tümörün agresiflik durumu (düşük, orta, yüksek), kanserli hücrelerin hangi bölgede bulunduğu ve ne kadar yayıldığıyla ilgilidir. Doktorunuz farklı evrelerde farklı tedavi planı uygulayacaktır.

Örneğin çok erken evre akciğer kanseri sadece ameliyat ile tedavi edilebilirken, daha ileriki evrelerde tedavi kombinasyonları farklı olabilir.

Erken teşhis

Yaşam kalitesi ve süresini arttırmak, ölümleri azaltmak için kanseri olabilecek en erken aşamada yakalayabilmek çok önemli.

Bunun bir örneği, erken teşhis imkânı yaratarak rahim ağzı kanserinden ölümleri azaltan Pap Smear testi. 1930’lu yıllarda kadınlar için en ölümcül kanser türüydü rahim ağzı kanseri, meme ve akciğer kanserinin önündeydi. Ancak 1950’lerde bu kanseri erken teşhis imkânı veren Pap Smear testi keşfedilince bu kanserden ölüm oranı gelişmiş ülkelerde son 50 yılda %67 azaldı. Ne yazık ki bu bilinçlenmenin olmadığı ve taramaların yaygınlaşmadığı az gelişmiş ülkelerde ülkelerde rahim ağzı kanserinden ölüm oranları hâlâ çok yüksek.

Her kanser aynı şekilde gelişmiyor. Bazı kanserlerin erken teşhisi diğerlerine göre daha zor. Çünkü ileri safhalara kadar pek belirti vermiyorlar, bunun bir örneği pankreas kanseri. Hastaların çoğu son evrede teşhis edilebiliyor.

Test ve taramalarla erken teşhis imkânı yüksek olan kanser türleri ile ilgili bilgi vermek istiyorum. Örnekler yaşanmış, ancak hastaların isimlerini değiştirdim.

Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!

Tarama ve Teşhis Testleri

Meme kanseri

Melike: 39 yaşında, iki çocuk annesi.

“Bir gün banyodayken sağ göğsümde elime bir sertlik geldi. Hemen ertesi gün hastaneye gidip doktorumun isteğiyle mamogram ve sonra biyopsi yaptırdım. Birinci evre meme kanseri teşhisi konuldu. Her şey çok çabuk oldu, apar topar ameliyata girdim sol göğsüm ve lenf bezleri alındı, ardından radyoterapi gördüm ve tamamen iyileştim.”

Erken tanıda en önemli yöntem elle muayene ve mamografi. Yapılan çalışmalar, 40 yaşın üstünde yıllık mamografi ve kendi kendini muayene yöntemi ile ölüm oranlarının yüzde 20-30 arasında azaldığını gösteriyor. Mamografinin her yıl tekrarlanması gerekir.

Eğer ailede özellikle birinci derece akrabalarda çok genç yaşlarda meme kanseri görülmüş ise mamografik taramalar ultrason desteğinde 30-35 yaşlara kaydırılmalı. Genetik olarak yüksek risk gurubuna giren kişiler BRCA gen taraması yaptırabilir. Bu grup sadece %2’lerde seyrediyor.

Rahim ağzı (serviks) kanseri

Selen: 32 yaşında, 2 çocuk annesi.

“Şikâyetim yoktu, rutin Pap Smear muayenesinde doktorum anormallik gördü. Kolposkopi (rahim ağzının mikroskoplu özel bir büyüteç ile incelenmesi) ve biyopsi yapıldı. Rahim ağzı kanseri evre IA teşhisi konuldu. Ufak bir ameliyatla (LEEP işlemi) bu bölge alındı, sonrasında histeroktomi yapıldı. Daha başka çocuk istemediğim için sorun olmadı. Su an hiçbir sorun yok düzenli kontrollerimi yaptırıyorum.”

Tüm kadınlar, 21 yaşından sonra her 3 yılda bir Pap smear testi yaptırmalı. HPV (Human Papilloma Virus) serviks kanserinde bugün bilinen en önemli risk faktörü ve cinsel yaşamın başlamasıyla HPV riski artıyor. Pap Smear taramaları, 70 yaşında sonlandırılır. HPV aşısı olan kadınlara da aynı sıklıkta tarama yapmaları önerilir.

Kolon/rektum kanserleri

Seyfi: 46 yaşında.

“Karın ağrısı şikâyetiyle acile gittim, önce kan taramaları, CT sonra kolonoskopi yapıldı ve bağırsak kanseri teşhisi konuldu. Başarılı bir ameliyat sonrası 6 ay kemoterapi aldım.”

50 yaş sonrası kadın ve erkeklerde her 5 yılda bir kolonoskopi yapılmalı. Birinci derecede akrabalarında kolon veya rektum kanseri olanlarla, ülseratif kolitli hastalarda ve daha önce polip saptanan hastalarda 50 yaşından önce ve doktor yönlendirmesiyle daha sık aralıkta kolonoskopi yapılabilir.

Ayrıca, sürekli ishal ve dışkıda kan görülmesi durumlarında kolonoskopi doktor tavsiyesiyle yapılabilir.

Prostat kanseri

Cengiz: 72 yaşında.

“PSA testinde üst üste yükseliş görününce, doktorum biyopsi önerdi. Biyopside orta agresiflikte kanser görüldü. Uzun sure hangi tedavi yöntemini seçeceğimi araştırdım, ameliyat mı, radyoterapi mi? Ameliyatta karar kıldım.”

Prostat kanseri için en sık önerilen tarama testleri, kanda tarama testi PSA ve rektal muayene. PSA’nın kolay uygulanabilir bir test olması nedeniyle, Avrupa ve ABD’de prostat kanseri en fazla ve erken teşhis edilen kanser sırasına yükselmiş durumda. PSA ölçümleri ile henüz hastalık belirtisi göstermeyen pek çok prostat kanserine erken tanı konması mümkün.

Doktorunuza danışmaktan korkmayın ve kanserin erken teşhisinin tedavi imkânını arttırdığını unutmayın.

Hepinize sağlıklı günler dilerim!

KAYNAKLAR:
American Cancer Society. Cancer Facts & Figures 2012. Atlanta, Ga: 2012.
A Joint Guideline from the American Cancer Society, the US Multi-Society Task Force on Colorectal Cancer, and the American College of Radiology. CA Cancer J Clin. 2008;58.
American Cancer Society guidelines for the early detection of cancer, 2006. CA Cancer J Clin. 2006;56:11-25.
Cancer screening in the United States, 2008: A review of current American Cancer Society guidelines and cancer screening issues. 2008. CA Cancer J Clin. 2008;58:161-179.

Erken kanser teşhisi, kanser tanı yöntemleri, kanseri erken fark etmenin önemi, kanser nasıl anlaşılır, ben kanser miyim, kanseri nasıl anlarız, kanser testlerinin önemi, kanserden korunmak, kanserle savaş, kanser tavsiyeleri, kanseri önlemek, kansere karşı tedbirler, kansere yakalanmamak için ne yapmalı, kanser yapan şeyler gibi konular hakkında olup korucuyu hekimlik, sağlıklı yaşam, sağlık ve hastalıklar konularıyla ilgili olan bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: Claudia Regina, Rachel K ve Nic McPhee Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır.