Klotho Proteini: Sağlıklı Yaşlanmayı Teşvik Ediyor, Ömrü Uzatıyor

Universitat Autònoma de Barcelona liderliğindeki uluslararası bir çalışma, Klotho proteininin farelerde ömrü uzattığını ve yaşlanırken fiziksel ile bilişsel sağlığı iyileştirdiğini gösterdi. Molecular Therapy’de yayınlanan araştırma, gen terapisiyle Klotho seviyesini artıran farelerin %15-20 daha uzun yaşadığını, kas, kemik ve beyin sağlığının korunduğunu buldu.

Klotho Proteini: Yaşlanmaya Karşı Bir Mucize mi?

Yaşlandıkça kas ve kemik kütlesi kaybı, kırılganlık, düşme riski ve ciddi yaralanmalar yaygınlaşırken, nöron kaybı ve Alzheimer veya Parkinson gibi hastalıklar bilişsel sağlığı tehdit eder. Gittikçe yaşlanan bir toplumda, bu etkileri azaltmak tıbbi araştırmaların en büyük meydan okumalarından biri. Universitat Autònoma de Barcelona (INc-UAB) liderliğinde yürütülen uluslararası bir çalışma, Klotho proteininin farelerde ömrü uzattığını ve yaşlanırken hem fiziksel hem de bilişsel sağlığı iyileştirdiğini ortaya koydu.

Molecular Therapy’de yayınlanan çalışma, ICREA araştırmacısı Prof. Miguel Chillón liderliğinde gerçekleştirildi. Chillón, “Klotho proteini üzerinde bir süredir çalışıyoruz, çünkü nörodejeneratif hastalıklar için terapötik potansiyeli var. Bu çalışmada, sağlıklı yaşlanma için de faydalı olup olmadığını geniş bir yelpazede inceledik,” diyor.

Farelerde Çığır Açan Sonuçlar

Araştırmacılar, genç farelere gen terapisi vektörleri uygulayarak hücrelerinin daha fazla s-KL (Klotho’nun salgılanan formu) üretmesini sağladı. Fareler 24 aylıkken (insanlarda yaklaşık 70 yaşa denk) şu etkiler gözlendi:

• Ömür Uzatımı: s-KL ile tedavi edilen fareler, %15-20 daha uzun yaşadı.
• Kas Sağlığı: Daha iyi fiziksel performans, daha büyük kas lifleri ve daha az fibrozis (dokuda sertleşme), sağlıklı kas yapısını gösterdi.
• Kemik Sağlığı: Özellikle dişi farelerde, iç kemik yapısı (trabeküler) daha iyi korundu, bu da osteoporoza karşı potansiyel bir koruyucu etki öneriyor.
• Bilişsel Sağlık: Hipokampüste yeni nöron oluşumu (nörojenez) arttı ve bağışıklık aktivitesi yükseldi, bu da bilişsel faydalar sağlayabilir.

Nasıl Çalışıyor?

Gen terapisi, istenen proteini kodlayan gen kopyalarını vücut hücrelerine tanıtarak çalışır. Bu çalışmada:

• Farelere intravenöz ve doğrudan beyne viral vektörler enjekte edilerek beyin hücrelerinin de s-KL üretmesi sağlandı.
• Bu yöntem, proteinin hedef organlara ulaşmasını garantiledi.

Baş yazar Joan Roig-Soriano, “Artık beyne intravenöz yolla ulaşabilen viral vektörlerimiz var, bu da terapinin insanlara güvenli bir şekilde aktarılmasını kolaylaştırabilir. Alternatif olarak, viral vektörler yerine proteini doğrudan bir ilaç olarak verebiliriz, ancak etkili bir teslim yöntemi ve hedef organlara ulaşımı için daha fazla çalışmaya ihtiyacımız var,” diyor.

Klotho’nun Potansiyeli

Klotho proteini, yaşlanmayla ilişkili birçok süreci düzenleyen bir “gençlik proteini” olarak görülüyor:

• Kas ve Kemik: Fibrozisi azaltarak ve kemik yapısını koruyarak fiziksel dayanıklılığı artırıyor.
• Beyin: Nörojenezi teşvik ederek ve bağışıklık yanıtını güçlendirerek bilişsel gerilemeye karşı koruma sağlayabilir.
• Nörodejeneratif Hastalıklar: Daha önce yapılan çalışmalar, Klotho’nun Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara karşı terapötik potansiyelini göstermişti.

Patentler ve Gelecek Uygulamalar

INc-UAB ekibi, daha önce Klotho’nun bilişsel eksiklikleri tedavi etmek için kullanımını patentlemişti. Bu çalışma sonrası üç yeni patent alındı:

1. Kemik eksikliklerini tedavi için Klotho kullanımı.
2. Kas eksikliklerini tedavi için Klotho kullanımı.
3. Ömrü uzatmaya yönelik terapilerin geliştirilmesi.

Araştırmacılar, uygun bir teslim yöntemi bulunursa, s-KL’nin insanların yaşam kalitesini iyileştirebileceğine ve “en sağlıklı toplumu inşa etmeye” katkıda bulunabileceğine inanıyor.

Çalışmanın Önemli Noktaları

• Ömür Uzatımı: Klotho, farelerde %15-20 daha uzun yaşam sağladı.
• Fiziksel Sağlık: Kas liflerini güçlendirdi, fibrozisi azalttı ve kemik yapısını korudu.
• Bilişsel Faydalar: Hipokampüste nörojenez ve bağışıklık aktivitesini artırdı.
• Gen Terapisi: Viral vektörler, s-KL’yi hedef organlara ulaştırdı.
• Patentler: Klotho’nun kas, kemik ve uzun ömür için terapötik kullanımı patentlendi.

Sınırlamalar ve Gelecek Adımlar

• İnsan Uygulamaları: Çalışma farelerde yapıldı; insan denemeleri için daha fazla araştırma gerekiyor.
• Teslim Yöntemi: Viral vektörlerin veya doğrudan protein tesliminin güvenliği ve etkinliği insanlarda test edilmeli.
• Uzun Vadeli Etkiler: s-KL’nin insanlarda yaşam boyu etkileri henüz bilinmiyor.
• Cinsiyet Farklılıkları: Kemik sağlığındaki faydalar dişi farelerde daha belirgindi; bu farklılığın insanlarda olup olmadığı araştırılmalı.

Araştırmacılar, aşağıdaki alanlarda çalışmayı planlıyor:

• İnsan Denemeleri: s-KL’nin insanlarda güvenilirliğini ve etkinliğini test etmek.
• Teslim Optimizasyonu: Daha güvenli ve etkili protein teslim yöntemleri geliştirmek.
• Klinik Uygulamalar: Osteoporoz, kas kaybı ve nörodejeneratif hastalıklar için Klotho temelli tedaviler tasarlamak.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, INc-UAB’dan Prof. Miguel Chillón liderliğinde, Joan Roig-Soriano, Ángel Edo, Sergi Verdés ve diğerlerinin katkılarıyla gerçekleştirildi. Uluslararası ekipte Antonio L. Serrano, Carmela R. Abraham, Pura Muñoz-Cánoves gibi isimler yer aldı.

Finansman ve Destek

Makalede spesifik finansman kaynakları belirtilmemiş, ancak INc-UAB gibi kurumlar genellikle ulusal araştırma fonları, Avrupa Birliği hibeleri veya ICREA destekleriyle finanse edilir.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 7 Mayıs 2025
Kaynak: Universitat Autònoma de Barcelona
Referans: Joan Roig-Soriano, Ángel Edo, Sergi Verdés ve diğerleri. Long-term Effects of s-KL Treatment in Wild-type Mice: Enhancing Longevity, Physical Well-being, and Neurological Resilience. Molecular Therapy, 2025; 33 (4): 1449 DOI: 10.1016/j.ymthe.2025.02.030

Ek Notlar

• Pratik Öneri: Şu an için Klotho temelli tedaviler klinik kullanımda değil, ancak sağlıklı yaşlanmayı desteklemek için düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve zihinsel aktiviteler önerilir. Yaşlanmayla ilgili endişeleriniz varsa, bir geriatri uzmanına danışabilirsiniz.
• Toplumsal Etki: Klotho temelli terapiler, yaşlanan nüfusun sağlık yükünü azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabilir, özellikle osteoporoz ve nörodejeneratif hastalıklar için.
• Gelecek Beklentileri: 2030’lara doğru, Klotho temelli gen terapileri veya ilaçlar, yaşlanma karşıtı tıbbın bir parçası haline gelebilir.

Bu çalışma, Klotho proteininin sağlıklı yaşlanma ve uzun ömür için devrim niteliğinde bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. Gelecekte, bu “gençlik proteini” insan sağlığını dönüştürebilir.