Sigara içmek metabolizmayı hızlandırır mı?

Sigara içmenin metabolizmayı hızlandırıp hızlandırmadığı ve sigarayı bırakınca kilo alınıp alınmadığı bana sık yöneltilen sorulardan biri. Cevabım ise hiç değişmemiştir: Sigara içmek sağlıksızdır ve sigarayla metabolizma az bir miktar hızlansa bile, bu sağlıklı bir hızlanma olmadığı gibi, sigaranın zararlarını yanında dikkate değecek kadar da önemli bir hızlanma değildir. Ancak, sigarayı bırakınca kilo almak konusu biraz daha farklı, sigara-iştah arasında pek çok insanda işleyen bir kural gereği, sigarayı bırakmayla birlikte iştah veya yemek tüketimi artışı (sigara içemeyince yemeğe yönelmekten) oluyor. Tabii bu da bir süre sonra kilo almayla sonuçlanıyor fakat yapılan araştırmalara göre sigara bırakanlarda bu türden kilo almalar genelde 5 kiloyu bile geçmiyor. Bir diğer nokta ise, sağlıklı ve dengeli beslenen biri sigarayı bıraktıktan sonra pekala kilo almayabiliyor.

Sigaranın metabolizmayı hızlandırması

Sigara içmenin metabolizmayı hızlandırdığını anlamak için herhangi bir bilimsel araştırmaya ihtiyacımız yok. Her şeyden önce, sigara içildiğinde hemen herkesin kalp atışı hızlanır, nabızda ortalama 10-20 adetlik bir yükselme meydana gelir. Daha fazla kalp atımı ise o anda metabolizmanın daha hızlı olduğunu gösterir. Büyük bir fark değil ama, bu bir fark. Bir diğer nokta ise, sigaranın merkezî sinir sistemini etkileyerek enerji tüketimini biraz artırması.

1985 yılında yapılan bir çalışma ise sigaranın metabolizmayı kayda değer ama yine de az oranda (%10) hızlandırdığını, ancak bu etkinin ise yarım saat ya da daha kısa sürdüğü göstermiş (sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda bazı tiryakilerde %15’e kadar hızlanma gözlemlenmiş ayrıca). Gördüğünüz gibi, sağlıklı ve genel bir metabolizma hızlanması söz konusu olmadığı gibi bu etki kalıcı da değil. Dolayısıyla kişinin metabolizmasını yavaşlatan diğer faktörler olduğu sürece, sigara içen birinin metabolizması kolaylıkla sigara içmeyen daha sağlıklı ve özellikle düzenli sor yapan birinden daha yavaş olabilir. Metabolizmayı hızlandırayım diye yarım saatte bir sigara yakmak bir bağımlı için bile pek de akıllıca değilken, metabolizma hızlandırmak için sigaradan medet ummanın hiçbir mantıklı tarafı da bulunamıyor.

Sigara bağımlıları daha mı “formda” olur?

Sigaranın herkeste değilse bile birçok insanda iştah mekanizmasını etkilediği gözlemleniyor. Bunun sebebi, oldukça karmaşık ve henüz tam olarak da çözülebilmiş değil. Yani, sigara iştah engellemede, herkeste işe yaramasa da, kullanılabilecek ama zararı daha çok olan bir silah. Bu sebeple, sigara içenlerin daha az yemesi ve buna bağlı olarak daha az vücut yağına sahip olması olası. Nitekim 2009 yılında yapılan bir araştırmada eskiden sigara içip bırakan bir grupla, halihazırda sigara içen bir grubun vücut yağ oranları karşılaştırılıyor. Hâlâ sigara içenlerde ortalama %25,36 yağ oranı varken, bu oran sigarayı bırakanlarda %26,94. Yani, oldukça az bir fark söz konusu. Daha önemlisi, daha az yağ oranına sahip olmak daha formda olunduğu anlamına da gelmiyor. Form durumunu her şeyden önce kişinin fiziksel kapasitesi ve sağlık durumu belirliyor. Dolayısıyla, kalp-damar ve solunum sağlığı sigaradan etkilendiği için, bir bağımlı sigara içen birinden daha formda bile olsa, en azından kendi kapasitesinin altındadır. Yıllar ilerledikçe kalp-damar ve solunum sistemi başta olmak üzere sigara bağlı geri döndürülemez sağlık sorunları yaşayabilir ki, o zaman yağ oranının kaç olduğunun da hiçbir önemi kalmaz.

Sigaranın yaygın sonuçlarından biri olarak tıkanan akciğerlerden bir kesit.

Postu delen sigaranın zehri değil, sürekliliğidir

Meşhur bir söz vardır, bilirsiniz: “Taşı delen suyu gücü değil, damlaların sürekliliğidir.” Bu söze göre, belirli bir yükseklikten bir kayanın üstüne düşen su damlalarının kısa vadede kayaya hiçbir zararı olmaz. Ancak, bu damlaların sürekli olarak aynı noktaya yıllar boyunca düşmesi sonucu kaya aşınmaya başlar ve sonunda da delinir. Sigara söz konusu olduğunda da hemen hemen aynı kural geçerlidir diyebiliriz. Bir sigara bağımlısı için günde içtiği X adet sigaranın zehrini ve zararını vücut kısa vadede etkisizleştirebilir genelde, esas sorun, bağımlının aylar ve yıllar boyunca sürekli olarak bu zehirleri alması ve sürekli vücuduna zarar vererek bu zararı tolere edilemez seviyeye getirmesidir.

Sigaranın zararları, çok anlatılan ama iyi anlatılmayan konuların belki de başında geliyor. Başta akciğerler olmak üzere, vücuttaki neredeyse tüm organlara zarar veren sigaraya bağlı ölümler çok fazla sayıdadır ve bir sigara bağımlısına sandığından daha yakındır. Sigara, pek çok uyuşturucu maddeden daha kısa sürede kuvvetli şekilde bağımlılık yarattığından, başlaması kolay, bırakması zor bir iptiladır.

Sigara bırakanlara tavsiyelerim

· Sigarayı bıraktıktan sonra sigara yok diye abur cubura saldırmayın.

· Düzenli egzersize başlayın, bu metabolizmanızı hızlandırır. Zaten yapıyorsanız, devam edin!

· Sigarayı bırakmak sağlığınızı daha iyi bir noktaya getirir. Kardiyovasküler yeteneğinizi kısa sürede daha iyi bir noktaya gelir, birçok önemli ve ölümcül hastalığa yakalanma olasılığınız önemli oranda düşer.

· Kas miktarınızı artırarak metabolizmanızı sağlıklı ve genel olarak (sigaranınki gibi geçici değil) hızlandırabilirsiniz. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi kitabımda mevcut.

· Abartmamak kaydıyla sigara yerine kahve içebilirsiniz. Kafein doğal bir metabolizma hızlandırıcıdır. Ancak, sağlıklı kahveleri tercih etmelisiniz (Türk kahvesi, filtre kahve gibi).

· Düzenli spora başlayamıyorsanız bile yürüyüş, bahçeyle uğraşmak, merdiven çıkmak, ev işi yapmak gibi sağlıklı yeni alışkanlıklar edinin.