Statin Kullanımı Bazı Kan Kanserlerinde Sağkalımı Artırabilir

Amerikan Hematoloji Derneği’nin Blood Advances’ta yayımlanan çalışması, kolesterol düşürücü statin kullanan kronik lenfositik lösemi (CLL) veya küçük lenfositik lenfoma (SLL) hastalarının, kanserden ölüm riskinin %61 daha düşük olduğunu gösterdi. 1.467 hastanın verilerini inceleyen çalışma, statinlerin kanser ilerlemesini %26 ve herhangi bir nedenle ölümü %38 azalttığını buldu. Statinlerin kanser biyolojisindeki rolünü anlamak için daha fazla araştırma öneriliyor.

Statinlerin Kan Kanserlerinde Etkisi

Kolesterol düşürücü statin ilaçları kullanan kronik lenfositik lösemi (CLL) veya küçük lenfositik lenfoma (SLL) hastalarının, kanserden ölüm riskinin %61 daha düşük olduğu, Blood Advances dergisinde 23 Nisan 2025’te yayımlanan bir çalışmada ortaya kondu. Çalışma, statinlerin bu hasta grubunda sağkalımı iyileştirdiğini gösteren ilk sistematik değerlendirme.

Birleşik Arap Emirlikleri Şarika Üniversitesi Eczacılık Uygulamaları ve Farmakoterapi Yardımcı Doçenti Dr. Ahmad Abuhelwa, “Bu, statin kullanımının, ibrutinib gibi çağdaş hedefe yönelik tedavilerle tedavi edilen CLL veya SLL hastalarında sağkalım sonuçlarıyla ilişkisinin ilk sistematik değerlendirmesi. Sonuçlarımız, statin kullanımı ile bu hasta popülasyonunda iyileşen sağkalım arasında güçlü bir bağlantı olduğunu gösteriyor,” diyor.

CLL, kemik iliğindeki kan oluşturan hücrelerde başlayan ve ABD’de yetişkinlerde en yaygın lösemi türü olan yavaş ilerleyen bir kanserdir. SLL, aynı hücre türlerini etkiler ancak kan oluşturan hücreler yerine lenfoid dokularda (örneğin dalak) başlar.

Statinlerin Yaygınlığı ve Önceki Çalışmalar

Statinler, kolesterol seviyelerini düşürerek kalp hastalığı, kalp krizi ve inme riskini azaltmak için ABD’de 90 milyondan fazla yetişkin tarafından kullanılan yaygın ilaçlardır. Daha önceki çalışmalar, statin kullanımını CLL dahil çeşitli kanserlerde ölüm oranlarının azalmasıyla ilişkilendirmişti. Ancak bu çalışmalar, ibrutinib gibi yeni kanser tedavileriyle tedavi edilen hastalarda statinlerin etkisini değerlendirmemişti.

Çalışmanın Detayları

Dr. Abuhelwa ve ekibi, 2012-2019 yılları arasında dört uluslararası klinik çalışmaya katılan 1.467 CLL veya SLL hastasının verilerini analiz etti. Bu çalışmalarda hastalar, ibrutinib içeren veya içermeyen tedavi rejimlerine rastgele atandı. Toplam 424 hasta (%29), tedaviye başladıklarında statin kullanıyordu. Hastaların medyan yaşı 65 idi, %66’sı erkekti ve %92’si yeni teşhis edilmiş, geri dönmüş veya önceki tedavilere yanıt vermeyen CLL hastasıydı.

Çalışmanın birincil sonlanım noktaları şunlardı:

• Kansere özgü sağkalım: Tedaviye başladıktan sonra kanserden ölmeden geçen süre.
• Genel sağkalım: Tedaviye başladıktan sonra herhangi bir nedenle ölmeden geçen süre.
• Progresyonsuz sağkalım: Tedaviye başladıktan sonra kanserin kötüleşmesi veya herhangi bir nedenle ölüm olmadan geçen süre.

İkincil sonlanım noktası, ciddi veya yaşamı tehdit eden yan etkilerin oranıydı. Ortalama takip süresi, genel sağkalım için 5 yıl, progresyonsuz sağkalım için 22 ay idi.

Potansiyel karıştırıcı faktörleri hesaba katmak için analiz, hastaların tanısı, yaşı, cinsiyeti, kilosu, fiziksel işlevselliği, hastalık şiddeti, tanıdan bu yana geçen süre, eşlik eden hastalık sayısı, kalp veya yüksek tansiyon için diğer ilaçların kullanımı ve uygulanan anti-kanser tedavi rejimi gibi değişkenler için ayarlandı.

Bulgular

Sonuçlar, tüm bu faktörlerden bağımsız olarak, statin kullanan hastaların:

• Kanserden ölme riskinin %61,
• Herhangi bir nedenle ölme riskinin %38,
• Hastalık ilerlemesi riskinin %26 daha düşük olduğunu gösterdi.

Önemli bir şekilde, statin kullanımı ciddi veya yaşamı tehdit eden yan etkilerin olasılığını artırmadı.

Dr. Abuhelwa, “Bu bulgular, statinlerin kanser sonuçlarını doğrudan iyileştirdiğini kesin olarak söylememize izin vermiyor. Ancak, birden fazla faktör hesaba katıldığında bu ilişkinin güçlü kalması, gelecekteki araştırmalar için önemli bir alan olduğunu gösteriyor,” diyor.

Gelecek Adımlar ve Sınırlamalar

Dr. Abuhelwa, statinlerin kanser biyolojisini nasıl etkilediğini anlamak için laboratuvar çalışmaları ve CLL veya SLL hastalarının statin alıp almamak üzere rastgele atandığı prospektif klinik denemeler öneriyor.

Çalışmanın gözlemsel doğası nedeniyle bazı sınırlamaları var:

• Klinik çalışmalara katılan hastalar, klinik dışı ortamlarda tedavi edilenlere göre daha yakından izlenir, bu nedenle bulgular genel hasta popülasyonuna tam olarak uygulanamayabilir.
• Hastalar farklı statin türlerini ve dozlarını kullandığı için, spesifik statin türlerinin, dozlarının veya kullanım süresinin sağkalım üzerindeki etkileri belirlenemedi.

Dr. Abuhelwa, “Sonuçlarımız çok umut verici olsa da, bu çalışma tek başına CLL/SLL tedavisi için statin başlatılmasını önermemize olanak tanımıyor. Statinlerin kanser sağkalımına doğrudan faydasını kesin olarak belirlemek için gelecekteki klinik denemeler gerekiyor,” diyor.

Çalışma Desteği

Araştırma, Şarika Üniversitesi Hedefe Yönelik Araştırma Hibesi tarafından finanse edildi.

Yayın Tarihi ve Kaynak: Çalışma, 23 Nisan 2025 tarihinde Blood Advances dergisinde yayımlandı.
Referans: Ahmad Y Abuhelwa ve diğerleri, “Statin use and survival in SLL/CLL treated with ibrutinib: Pooled analysis of four randomized controlled trials,” Blood Advances, 2025; DOI: 10.1182/bloodadvances.2024015287.