Zona Aşısı, Kalp Hastalığı Riskini %23 Azaltıyor

Zona Aşısı, Kalp Hastalığı Riskini Sekiz Yıla Kadar Düşürüyor

Avrupa Kardiyoloji Derneği’nin European Heart Journal’da yayınlanan çalışması, zona aşısı olan 1,2 milyon kişinin kalp krizi, inme ve kalp yetmezliği gibi kardiyovasküler olay riskinin %23 azaldığını gösterdi. Aşının koruyucu etkisi 8 yıl sürüyor ve özellikle erkekler, 60 yaş altı bireyler ile sağlıksız yaşam tarzına sahip olanlarda daha belirgin.

Zona Aşısı ve Kalp Sağlığı

Zona (herpes zoster), varicella zoster virüsünün neden olduğu ağrılı bir deri hastalığıdır ve özellikle yaşlılarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Avrupa Kardiyoloji Derneği’nin European Heart Journal’da 5 Mayıs 2025’te yayınlanan bir çalışma, zona aşısının yalnızca bu hastalığı önlemekle kalmayıp, kardiyovasküler olay riskini %23 oranında azalttığını ortaya koydu.

Çalışmanın lideri, Güney Kore Kyung Hee Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dong Keon Yon, “Zona, ağrılı bir döküntüye neden olur ve bağışıklığı zayıf olanlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Aşısız bireylerin yaklaşık %30’u yaşamları boyunca zona geçirebilir. Ayrıca, zona ile kalp sorunları riski arasında bağlantı var. Bu nedenle, aşının bu riski azaltıp azaltmadığını araştırdık,” diyor.

Çalışmanın Detayları

Çalışma, Güney Kore’de 50 yaş ve üstü 1.271.922 kişiyi kapsadı. 2012’den itibaren toplanan veriler, katılımcıların zona aşısı (canlı zoster aşısı) olup olmadığını, kardiyovasküler sağlık durumlarını ve yaş, cinsiyet, sosyoekonomik durum, sigara, alkol tüketimi ve fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı faktörlerini içeriyordu.

Canlı Zoster Aşısı: Çalışmada kullanılan aşı, zayıflatılmış varicella zoster virüsü içeriyor. Ancak birçok ülkede bu aşı, virüs proteininden oluşan rekombinant (canlı olmayan) aşı ile değiştiriliyor.

Ana Bulgular:

• Zona aşısı olanlarda:
  • Genel kardiyovasküler olay riski %23 azaldı.
  • Majör kardiyovasküler olaylar (inme, kalp krizi, kalp hastalığından ölüm) riski %26 düştü.
  • Kalp yetmezliği riski %26, koroner kalp hastalığı riski %22 azaldı.
• Koruyucu etki, aşıdan sonraki 2-3 yılda en güçlüydü, ancak 8 yıla kadar devam etti.
• Özel Gruplar:
  • Erkekler: Aşı, erkeklerde daha etkiliydi (cinsiyete bağlı aşı yanıtı farklılıkları nedeniyle).
  • 60 yaş altı: Genç bireylerde daha güçlü bağışıklık tepkisi nedeniyle etki daha belirgindi.
  • Sağlıksız yaşam tarzı: Sigara, alkol ve hareketsiz yaşam tarzına sahip olanlarda koruyucu etki daha yüksekti.

Prof. Yon, “Çalışmamız, zona aşısının bilinen risk faktörleri olmayan kişilerde bile kalp hastalığı riskini azaltabileceğini gösteriyor. Bu, aşının zona önlemenin ötesinde sağlık faydaları sunduğunu gösteriyor,” diyor.

Neden Zona Aşısı Kalp Sağlığını Koruyor?

Zona enfeksiyonu, damar hasarı, inflamasyon ve kan pıhtılaşması gibi kalp hastalığına yol açabilecek süreçleri tetikleyebilir. Aşı, zona hastalığını önleyerek bu riskleri azaltıyor. Ayrıca:

• Bağışıklık Tepkisi: Genç bireylerde daha güçlü bağışıklık tepkisi, aşının etkinliğini artırıyor.
• Cinsiyet Farklılıkları: Erkeklerde aşı yanıtının daha etkili olması, biyolojik farklılıklardan kaynaklanabilir.

Çalışmanın Güçlü Yönleri ve Sınırlamaları

Güçlü Yönler:

• Büyük Örneklem: 1,2 milyon kişilik geniş bir kohort.
• Uzun Takip: 12 yıla varan takip süresi.
• Kapsamlı Analiz: 18 farklı kardiyovasküler hastalığı kapsayan ilk çalışma.
• Kontrol Edilen Faktörler: Yaş, cinsiyet, yaşam tarzı, sağlık koşulları ve sosyoekonomik durum gibi değişkenler dikkate alındı.

Sınırlamalar:

• Asya Kohortu: Çalışma, Asya popülasyonuna dayanıyor; diğer etnik gruplarda sonuçlar farklı olabilir.
• Canlı Aşı: Kullanılan canlı zoster aşısı, herkes için uygun değil; rekombinant aşının etkileri araştırılmalı.
• Nedensellik: Çalışma, aşı ile kardiyovasküler risk azalması arasında doğrudan nedensel bir ilişki kurmuyor; diğer altta yatan faktörlerden kaynaklanan önyargılar mümkün.

Gelecek Adımlar

Araştırmacılar, rekombinant zona aşısının kardiyovasküler risk üzerindeki etkilerini incelemeyi planlıyor. Ayrıca:

• Küresel Çalışmalar: Farklı popülasyonlarda aşının etkilerinin doğrulanması.
• Mekanizma Araştırmaları: Aşının damar sağlığı üzerindeki koruyucu etkilerinin moleküler temellerinin incelenmesi.
• Klinik Rehberler: Zona aşısının kalp hastalığı önleme stratejilerine entegrasyonu.

Çalışmanın Önemli Noktaları

• %23 Risk Azalması: Zona aşısı, kardiyovasküler olay riskini %23 düşürüyor.
• 8 Yıl Koruma: Aşının koruyucu etkisi 8 yıla kadar sürüyor.
• Özel Gruplar: Erkekler, 60 yaş altı ve sağlıksız yaşam tarzına sahip bireyler daha fazla fayda görüyor.
• Zona ve Kalp: Zona, damar hasarı ve inflamasyon yoluyla kalp hastalığı riskini artırabilir; aşı bu riski azaltıyor.
• Gelecek Potansiyeli: Rekombinant aşıların benzer faydalar sağlayıp sağlamadığı araştırılacak.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, Kyung Hee Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dong Keon Yon liderliğinde, Sooji Lee, Kyeongmin Lee, Jiyeon Oh, Hyeon Jin Kim, Yejun Son, Soeun Kim, Jaeyu Park, Jiseung Kang, Damiano Pizzol, Jinseok Lee, Ho Geol Woo ve Hayeon Lee’nin katkılarıyla gerçekleştirildi.

Finansman ve Destek

Makalede spesifik finansman kaynakları belirtilmemiş, ancak Kyung Hee Üniversitesi gibi kurumlar genellikle ulusal sağlık fonları veya akademik hibelerle desteklenir.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 5 Mayıs 2025
Kaynak: European Society of Cardiology
Referans: Sooji Lee, Kyeongmin Lee, Jiyeon Oh, Hyeon Jin Kim, Yejun Son, Soeun Kim, Jaeyu Park, Jiseung Kang, Damiano Pizzol, Jinseok Lee, Ho Geol Woo, Hayeon Lee, Dong Keon Yon. Live Zoster Vaccination and Cardiovascular Outcomes: A Nationwide, South Korean Study. European Heart Journal, 2025; DOI: 10.1093/eurheartj/ehaf230

Ek Notlar

• Pratik Öneri: 50 yaş ve üstü bireyler, zona aşısı olma konusunda doktorlarına danışmalı, özellikle sigara, alkol veya hareketsiz yaşam tarzı gibi risk faktörleri varsa.
• Toplumsal Etki: Zona aşısının yaygınlaşması, kardiyovasküler hastalık yükünü azaltarak sağlık sistemlerine fayda sağlayabilir.
• Gelecek Beklentileri: 2030’lara doğru, rekombinant zona aşısının kalp sağlığı üzerindeki etkilerinin doğrulanmasıyla, aşı kalp hastalığı önleme programlarına entegre edilebilir.

Bu çalışma, zona aşısının beklenmedik bir faydasını ortaya koyarak, kalp sağlığını koruma stratejilerinde yeni bir sayfa açıyor.