Batı Diyeti İltihaplanmayı Tetikliyor, Afrika Diyeti Koruyor

Batı Diyeti İltihaplanmaya Neden Oluyor, Geleneksel Afrika Diyeti Koruyor

Tanzanya’da yapılan bir araştırma, sadece iki haftalık bir diyet değişikliğinin bağışıklık sistemi ve metabolizma üzerindeki etkilerini ortaya koydu. Batı diyeti iltihaplanmayı artırıp bağışıklık yanıtını zayıflatırken, sebze, lif ve fermente gıdalar açısından zengin geleneksel Afrika diyeti iltihaplanmayı azaltıyor. Bu çalışma, yaşam tarzı hastalıklarının önlenmesinde diyetin kritik rolünü vurguluyor.

Diyetin Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Etkisi

Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir çalışma, sadece iki haftalık bir diyet değişikliğinin bağışıklık sistemi ve metabolizma üzerinde çarpıcı etkiler yaratabileceğini gösteriyor. Geleneksel Afrika diyetinden Batı diyetine geçenlerde iltihaplanma artışı, patojenlere karşı bağışıklık yanıtında azalma ve yaşam tarzı hastalıklarıyla ilişkili süreçlerin aktivasyonu gözlemlendi. Buna karşılık, sebze, lif ve fermente gıdalar açısından zengin geleneksel Afrika diyeti olumlu etkiler gösterdi.

Afrika’da Yaşam Tarzı Hastalıklarının Yükselişi

Kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve kronik iltihabi durumlar gibi yaşam tarzı hastalıkları, Afrika genelinde hızla artarak sağlık sistemleri için büyüyen bir tehdit oluşturuyor. Ekonomik gelişme, kentleşme ve işlenmiş gıdaların yaygınlaşması, Afrika’da Batı tarzı beslenme alışkanlıklarının benimsenmesini hızlandırdı. Bu değişimin sağlık üzerindeki sonuçlarını anlamak için Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi ve KCMC Üniversitesi’nden araştırmacılar, Tanzanya’da bir çalışma yürüttü.

Araştırma Süreci ve Bulgular

Katılımcılar ve Yöntem

Çalışmaya, Tanzanya’dan hem kentsel hem de kırsal bölgelerde yaşayan 77 sağlıklı erkek katıldı. Katılımcılardan bazıları, geleneksel Afrika diyetinden Batı diyetine geçti, bazıları ise Batı diyetinden geleneksel Afrika diyetine geçiş yaptı. Üçüncü bir grup, günlük olarak fermente muz içeceği tüketti. Kontrol grubu olarak 10 katılımcı alışılageldik diyetlerini sürdürdü. Araştırmacılar, bağışıklık sistemi fonksiyonlarını, kandaki iltihap belirteçlerini ve metabolik süreçleri başlangıçta, iki haftalık müdahalenin ardından ve dört hafta sonra detaylı bir şekilde analiz etti.

Batı Diyetinin Zararları

Batı diyetine geçen katılımcılarda, kanda iltihap proteinlerinde artış ve yaşam tarzı hastalıklarıyla bağlantılı biyolojik süreçlerin aktivasyonu gözlemlendi. Ayrıca, bağışıklık hücrelerinin patojenlere karşı yanıtı zayıfladı. Bu etkiler, dört hafta sonra bile kısmen devam etti, bu da kısa süreli diyet değişikliklerinin uzun süreli etkiler yaratabileceğini gösteriyor.

Afrika Diyetinin Faydaları

Geleneksel Afrika diyetine geçen veya fermente muz içeceği tüketen katılımcılarda ise iltihap belirteçlerinde azalma gözlendi. Bu olumlu etkiler, bazı durumlarda dört hafta sonrasında da devam etti. Geleneksel Afrika diyeti, sebze, meyve, baklagiller, tam tahıllar ve fermente gıdalar açısından zengin içeriğiyle iltihaplanmayı azaltarak metabolik süreçleri destekliyor.

Afrika Diyetinden Öğrenilecek Dersler

Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi’nden iç hastalıkları uzmanı Dr. Quirijn de Mast, “Daha önce Japon veya Akdeniz diyeti gibi geleneksel diyetler üzerine araştırmalar yapılmıştı,” diyor. “Ancak geleneksel Afrika diyetlerinden öğrenecek çok şey var, özellikle Afrika’da yaşam tarzları hızla değişirken ve yaşam tarzı hastalıkları artarken.” Dr. de Mast, Afrika’nın geleneksel diyetlerindeki zengin çeşitliliğin, beslenmenin sağlık üzerindeki etkilerini anlamak için eşsiz fırsatlar sunduğunu vurguluyor.

Dr. de Mast, sadece iki haftada ortaya çıkan etkilerin büyüklüğünün dikkat çekici olduğunu belirtiyor: “Afrika diyeti, bol miktarda sebze, meyve, baklagiller, tam tahıllar ve fermente gıdalar içeriyor. Çalışmamız, bu geleneksel gıdaların iltihaplanma ve metabolik süreçler üzerindeki faydalarını ortaya koyuyor. Öte yandan, genellikle patates kızartması ve beyaz ekmek gibi işlenmiş, yüksek kalorili gıdalar, aşırı tuz, rafine şekerler ve doymuş yağlar içeren Batı diyetinin ne kadar zararlı olduğunu gösteriyoruz. İltihaplanma, birçok kronik hastalığın temelinde yatıyor; bu nedenle bu çalışma Batı ülkeleri için de büyük önem taşıyor.”

İşbirlikleri ve Destek

Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi ve KCMC Üniversitesi, bu çalışmada Bonn ve Floransa’daki uluslararası ortaklarla işbirliği yaptı. Araştırma, ZonMw/JPI-HDHL tarafından finanse edildi.

Yayın Tarihi: 3 Nisan 2025
Kaynak: Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi
Referans: Temba, G.S., Pecht, T., Kullaya, V.I. et al. Immune and metabolic effects of African heritage diets versus Western diets in men: a randomized controlled trial. Nat Med, 2025; DOI: 10.1038/s41591-025-03602-0