Aerobik egzersizler* kalbinize ve ciğerlerinize yararlıdır ama yapılan araştırmalar beyninizin daha uyanık ve çevik olmasında da egzersizin çok etkili olduğunu kanıtlanmıştır. Yeterli kardio egzersizleri beyninize oksijen ve glikoz zengini daha çok kan gönderir. Aerobik egzersizler devamlı alışkanlık hâlinde gelir ise bu tesir daha kapsamlı olur. Her ne kadar vasat egzersizler beyni güçlendirir ise de daha yoğun olanların faydası daha da etkilidir. “Örneğin; kelime belleme hafızasının yoğun egzersizde hafif egzersize göre %20 daha kuvvetli olduğu yapılan deneylerle belirlenmiştir.”
Kapasite Gelişmesi
Egzersizin beyin fonksiyonları üzerindeki etkisini inceleyen Maryland Üniversitesi profesörlerinden Dr. Carson Smith: “Beyindeki sinir ve damar hücrelerinin gelişimi beynin gelişmesini sağlar, aksi takdirde yaşlandıkça beyin küçülmeye, büzüşmeye başlar.” demektedir. 2011 Yılında Amerika Milli Bilimler Akademisi’nin sonuç bildirgesinde: “Orta yaşlarda devamlı yapılan egzersizler beynin öğrenme ve bellek merkezi olan hippocampus’un yoğunluğunu egzersiz yapmayanlara oranla %2 oranında arttırır. İlk bakışta bu oran küçük görülebilir ama yaş ilerledikçe beyin hacminin büyümediği aksine genelde büzüştüğünü, küçüldüğünü hatırlamalıyız. Hâlbuki egzersiz yapanlarda küçülmeyip az da olsa büyümektedir. Buna ilaveten, ölecek olan pek çok beyin hücrelerini etkili egzersizin kurtardığı da bilinmektedir.” demektedir.
Sporla Terlemenin Kerameti
Ter döktüren egzersizin öğrenmeye ve belleğe yeni kayıtlar yaptırmaya çok yardımcı olduğu ve ileri yaşlardaki akıl hastalıklarını önemli ölçüde defettiği tespit edilmiştir. Hippocampus’un (beynin deniz-atına benzer şakak tarafındaki bölümünün) Alzheimer hastalığından çok etkilendiği tespit edilmiştir. 2010 yılında yapılan araştırmalarda; yetişkin aktif koşan farelerin hareketsiz durağan farelere göre şekiller ve renklerde daha ince ayırım yaptıkları tespit edilmiştir. İnsanlar üzerinde bundan önceki deneyler de aynı sonucu vermiştir. Nitekim; idrak, teşhis ve odaklanmayı geliştirme egzersizlerinin yaşlılıktaki akıl hastalıklarını önlemeye yardımcı olduğu bilinmektedir.
Planlama Gücü
Beynin ön bölümü olan frontal korteks tarafından yürütülen karar alma, planlama, organizasyon ve fikir üretme gibi akıl çalışmalarına devamlı yapılan egzersizler çok yardımcı olur ve kolaylaştırır. 2010 yılında Japonya’da yapılan bir araştırmada yoğun fiziki aktivite alışkanlığı olan kişilerde aktif olmayanlara kıyasla aklî beceri derecelerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Dolayısı ile muntazam egzersiz yapmanız; özel veya iş ile ilgili yeni projelerde ayrıntılara boğulmadan başarılı olmanıza yardımcı olacaktır.
Çabuk Hatırlama
Aerobik sporda aktif olmak sadece bellek güçlenmesine değil, aynı zamanda belleğinizdeki verileri çabuk hatırlamanıza da yardımcı olur. Alzheimer hastalığının ilk döneminde spor yapmakta olan kişilerin pasif olanlara kıyasla önemli şahısların isimlerini hatırlamakta daha iyi oldukları tespit edilmiştir. Beynin orta kısmındaki corpus collosum, bu bölümde depolanan bilgileri tarayarak ortaya çıkarır. Bu kısım bellek iletişimlerini organize eder. Etkili aerobik egzersizler hücreler arasındaki bu iletişim sinyallerinin kalitesinin ve gücünün yükselmesine yardımcı olur. Böylece beyindeki uçsuz bucaksız depolanmış bellek ayrıntılarına çabuklukla ulaşmış olursunuz. Her zaman hatırlamakta yarar var ki; vücudun en çok oksijen ve glikoz tüketicilerinden biri de beyindir. Kan dolaşımının iyi olduğu kardiovasküler sistemde beyin rahatlıkla besleneceğinden kendisinden beklenen görevi de en iyi düzeyde yapabilecektir.
Genel Değerlendirme
Aerobik egzersizler, depresyonların tedavisinde kullanılan ilaçlar kadar ve hatta bazı ahvalde çok daha etkili düzeyde tesirlidir. Bu kabil depresyon giderici ilaçlar serotonin veya norepineprhine gibi sinir-iletişimlerinin uçlarında uzun müddet kalarak kişinin ruh hâlini ve görüntüsünü yükseltir. Ancak, aerobik egzersizin de aynı derecede etkili olduğu saptanmıştır. Depresyonda ilaçla tedavi olan hastaların aynı durumda olan ve fakat ilaç yerine aerobik egzersiz uygulayan hastalara göre daha kısa zamanda eski depresyonlu hâllerine döndükleri görülmüştür. Diğer bir ifade ile egzersiz tedavileri daha kalıcı ve uzun ömürlü olmaktadır.
Sağlıklı yaşam sporu dilekleri ile…
(*) AEROBİK EGZERSİZ Hakkınca Çok Kısa Açıklama
Aerobik egzersiz; vücudun oksijen tüketim kapasitesini yükseltmek amacı ile fiziki kondisyonunu güçlendiren çalışmalardır. Beyin fonksiyonlarına yararlı olabilecek egzersizler; yürüyüş, koşu, bisiklet, yüzme ve benzerleridir. Bu konu hakkında daha detaylı bir yazımı şuradan okuyabilirsiniz: Aerobik Egzersizler.
Bu amaçla yapılacak çalışma için en objektif ölçü; kalbin azami kapasitesinin en az %75 nispetinde haftada 4 sefer ve her defasında 30 – 35 dakika çalıştırılmasıdır. Kalbin azami kapasitesi ise 220 sabit rakamında kişinin yaşı çıkarılarak bulunur. 50 yaşındaki kişinin %75 egzersiz nabzı: 220 – 50 = 170 x %75 = 127 dir. Bu yoğunlukta nabız atışı sağlandıkça yapılan sporun yürüyüş, koşu, bisiklet veya benzeri bir spor dalı olması kişinin tercihine bağlıdır. Bu konu hakkındaki dahda detaylı bir yazım içinse bakınız: Aerobik Egzersiz Uygulama Programları
Güçlü bir hafıza ve sağlıklı bir beyne sporun yaptığı katkı hakkındaki bu yazı Runner’s World dergisinin Kasım 2011 sayısında yayınlanmıştır. Yazının orijinal başlığı: Strong Minded Yazının yayınlandığı orijinal internet adresi: http://www.runnersworld.com/article/0,7120,s6-238-267–14079-0,00.html Yazıyı hazırlayan Runner’s World yazarı: Denise Schipani Yazıyı Türkçeye çeviren Zinde Türkiye yazarı:Hayri Özmeriç
Aerobik sporlar ve yaşlanma ilişkileri, spor ve hafıza kuvveti ilişkileri, sporun zekaya olan etkisi, akıl gücü ve spor ilişkisi, sağlıklı yaşam sporunun beyne olan etkileri, düzenli sporun beyin sağlığı ve gücüne olan etkileri hakkında olup sağlıklı yaşam ve spor hakkındaki bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: Michael Dawes ve lululemon athletica Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır. Yazının başındaki görsel ise National Geographic‘in basmış olduğu ve Richard Restak’ın Mysteries of the Mind adlı kitabının Nature Versus Nurture kısımlı bölümünün başlangıç fotoğrafıdır.
Zinde Türkiye Sağlıklı Yaşam ve Spor Dergisi 2009 yılında kurularak bodytr.com adresinde 2014 yılındaki satışa kadar geçen sürede hizmet vermiş ve ülkenin en çok ziyaret edilen fitness sitesi olmuştu. 10 yıllık bir aradan sonra 2025 yılında tekrar etkinleşmiştir.
İlk yorum yapan siz olun