Diz Osteoartritinin Başlıca Nedeni: Obezite

Obezite Diz Osteoartritinin Başlıca Nedeni: Risk Faktörleri ve Korunma Yolları

Sydney Üniversitesi’nin Osteoarthritis and Cartilage’da yayınlanan araştırması, obezite, diz yaralanmaları ve ağır manuel işlerin diz osteoartritinin başlıca nedenleri olduğunu ortaya koydu. 131 çalışmayı inceleyen meta-analiz, kadınların erkeklere kıyasla iki kat daha fazla risk taşıdığını, Akdeniz diyeti ve lifli beslenmenin ise riski azaltabileceğini gösterdi.

Diz Osteoartriti: Risk Faktörleri ve Koruyucu Önlemler

Diz osteoartriti, dünya genelinde 500 milyondan fazla insanı etkileyen ve sakatlığa yol açan yaygın bir eklem hastalığı. Sydney Üniversitesi’nin Osteoarthritis and Cartilage’da yayınlanan yeni bir araştırması, obezite, diz yaralanmaları ve ağır manuel işler gibi mesleki risklerin bu hastalığın başlıca nedenleri olduğunu ortaya koydu. Çalışma, yaşam tarzı değişikliklerinin ve sağlıklı beslenmenin riski azaltabileceğini vurguluyor.

Doç. Dr. Christina Abdel Shaheed, “Diz osteoartriti, dünya genelinde sakatlığın önde gelen nedenlerinden biri. Ultra işlenmiş gıdalar tüketmek ve aşırı kilolu olmak riski artırırken, kilo vermek veya daha iyi bir diyet benimsemek gibi yaşam tarzı faktörleri insanların sağlığını önemli ölçüde iyileştirebilir,” diyor.

131 Çalışmanın Gücü: Kapsamlı Bir Meta-Analiz

Sydney Kas-İskelet Sağlığı girişimi tarafından yürütülen çalışma, 1988-2024 yılları arasında yapılan 131 çalışmadan elde edilen verileri analiz etti. Yaşları 20-80 arasında değişen katılımcılarla 150’den fazla risk faktörü incelendi. Ana bulgular:

• Obezite: Diz osteoartritinin en önemli risk faktörlerinden biri. Aşırı kilo, diz eklemlerine ek yük bindirerek kıkırdak aşınmasını hızlandırıyor.
• Diz Yaralanmaları: Daha önce geçirilen diz travmaları, osteoartrit riskini artırıyor.
• Mesleki Riskler: Vardiyalı çalışma, ağır yük kaldırma veya uzun süre ayakta kalmayı gerektiren işler riski yükseltiyor.
• Cinsiyet: Kadınlar, erkeklere kıyasla iki kat daha fazla diz osteoartriti geliştirme riski taşıyor.
• Yaş: İleri yaş, riski yalnızca hafif derecede artırıyor.

Kolling Enstitüsü’nden Prof. David Hunter, “Kadınlar erkeklere göre iki kat daha fazla risk altında, ancak yaşın etkisi düşündüğümüzden daha az,” diyor.

Riski Azaltmanın Yolları

Çalışma, bazı yaşam tarzı değişikliklerinin diz osteoartriti riskini azaltabileceğini gösteriyor:

• Akdeniz Diyeti: Zeytinyağı, balık, sebze ve tam tahıllar açısından zengin bu diyet, iltihaplanmayı azaltarak eklem sağlığını destekliyor.
• Lifli Beslenme: Diyet lifi, bağırsak sağlığını iyileştiriyor ve iltihaplanmayı azaltarak osteoartrit riskini düşürüyor.
• Yeşil Çay ve Koyu Ekmek: Antioksidan içeriği yüksek yeşil çay ve tam tahıllı koyu ekmek, koruyucu etkiler sunabilir.

Baş yazar Dr. Vicky Duong, “Obezite ve diz yaralanmalarını ortadan kaldırmak, nüfus genelinde diz osteoartriti riskini %14 oranında azaltabilir. Hükümetlerin ve sağlık sektörünün, mesleki riskleri ele alan politikalar, diz yaralanmalarını önleme programları ve sağlıklı beslenme ile fiziksel aktiviteyi teşvik eden reformlar uygulaması gerekiyor,” diyor.

Diz Osteoartritinin Toplumsal Yükü

Diz osteoartriti, hareket kabiliyetini kısıtlayarak yaşam kalitesini düşürüyor ve sağlık sistemlerine büyük bir yük getiriyor. Çalışma, bu hastalığın önlenmesi için şu stratejileri öneriyor:

• Kilo Kontrolü: Sağlıklı bir kiloyu korumak, diz eklemlerindeki stresi azaltır.
• Yaralanma Önleme: Spor veya işte uygun teknikler ve koruyucu ekipman kullanımı, diz yaralanmalarını önleyebilir.
• Mesleki Reformlar: Ağır manuel işlerde ergonomik düzenlemeler ve vardiya düzenlemeleri riski azaltabilir.
• Kamu Politikaları: Sağlıklı gıdalara erişimi artırmak ve fiziksel aktiviteyi teşvik eden programlar uygulanmalı.

Çalışmanın Önemli Noktaları

• Obezite Önde: Diz osteoartritinin en büyük tetikleyici faktörlerinden biri.
• Kadınlar Daha Riskli: Kadınlarda risk, erkeklere göre iki kat fazla.
• Mesleki Tehlikeler: Vardiyalı çalışma ve ağır yük kaldırma, riski artırıyor.
• Beslenme Çözümü: Akdeniz diyeti, yeşil çay ve lifli gıdalar koruyucu etkiye sahip.
• Önleme Potansiyeli: Obezite ve yaralanmaların önlenmesi, riski %14 azaltabilir.

Çalışmanın Sınırlamaları

• Veri Heterojenliği: 131 çalışmanın farklı metodolojileri, sonuçların genellenmesini zorlaştırabilir.
• Neden-Sonuç: Çalışma, risk faktörleri ile osteoartrit arasında ilişki gösteriyor, ancak doğrudan neden-sonuç kanıtlamıyor.
• Beslenme Verileri: Akdeniz diyeti ve lifli beslenmenin koruyucu etkileri umut verici, ancak uzun vadeli etkiler için daha fazla araştırma gerekiyor.

Gelecek İçin Öneriler

Araştırmacılar, aşağıdaki alanlarda daha fazla çalışma öneriyor:

• Beslenme Müdahaleleri: Akdeniz diyeti ve lifli beslenmenin osteoartrit üzerindeki uzun vadeli etkilerinin incelenmesi.
• Mesleki Müdahaleler: Ergonomik iş yeri düzenlemelerinin risk azaltımındaki etkinliğinin test edilmesi.
• Erken Önleme: Genç yetişkinlerde obezite ve diz yaralanmalarını önlemeye yönelik programların geliştirilmesi.
• Cinsiyet Farklılıkları: Kadınlarda riskin neden daha yüksek olduğunun biyolojik ve çevresel nedenlerinin araştırılması.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, Sydney Üniversitesi Tıp ve Sağlık Fakültesi’nden Doç. Dr. Christina Abdel Shaheed ve Dr. Vicky Duong liderliğinde, Prof. David Hunter, Dr. Manuela L. Ferreira ve diğerlerinin katkılarıyla gerçekleştirildi. Çalışma, Sydney Kas-İskelet Sağlığı girişimi kapsamında, Sydney Yerel Sağlık Bölgesi ve Kuzey Sydney Yerel Sağlık Bölgesi ile işbirliği içinde yürütüldü.

Finansman ve Destek

Makalede spesifik finansman kaynakları belirtilmemiş, ancak bu tür çalışmalar genellikle ulusal sağlık araştırma fonları veya üniversite hibeleriyle desteklenir.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 7 Mayıs 2025
Kaynak: Sydney Üniversitesi
Referans: Vicky Duong, Christina Abdel Shaheed, Manuela L. Ferreira ve diğerleri. Risk Factors for the Development of Knee Osteoarthritis Across the Lifespan: A Systematic Review and Meta-Analysis. Osteoarthritis and Cartilage, 2025; DOI: 10.1016/j.joca.2025.03.003

Ek Notlar

• Pratik Öneri: Kilonuzu kontrol altında tutmak için haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın ve Akdeniz diyeti ilkelerine uygun beslenin (ör. daha fazla sebze, zeytinyağı ve balık). Diz yaralanmalarından kaçınmak için spor yaparken uygun ekipman kullanın.
• Toplumsal Etki: Diz osteoartritinin önlenmesi, sağlık sistemlerindeki mali yükü azaltabilir ve yaşlı nüfusun yaşam kalitesini artırabilir.
• Gelecek Beklentileri: Beslenme ve yaşam tarzı odaklı müdahaleler, 2030’lara doğru diz osteoartriti yönetiminde standart bir yaklaşım haline gelebilir.

Bu çalışma, diz osteoartritinin önlenebilir olduğunu ve yaşam tarzı değişikliklerinin büyük bir fark yaratabileceğini gösteriyor. Obeziteyle mücadele ve sağlıklı beslenme, eklemlerinizi korumanın anahtarı olabilir.