Fiziksel Ceza, Çocuklara Sadece Zarar Veriyor

Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Şaplak ve Diğer Fiziksel Disiplin Yöntemleri Çocuklar İçin Yalnızca Olumsuz Sonuçlara Yol Açıyor

New York Üniversitesi’nin Nature Human Behaviour’da yayınlanan analizi, düşük ve orta gelirli ülkelerde (LMIC) fiziksel cezanın (şaplak, sarsma) çocuklar üzerinde yalnızca olumsuz etkileri olduğunu gösteriyor. 195 çalışmayı inceleyen araştırma, fiziksel cezanın kötü sağlık, düşük akademik performans ve bozulmuş sosyal-duygusal gelişimle ilişkili olduğunu buldu. Bulgular, zengin ülkelerdeki sonuçlarla benzerlik gösteriyor.

Fiziksel Ceza ve Evrensel Zararlar

Fiziksel ceza – şaplak, sarsma veya tokat gibi acı vermek için fiziksel güç kullanımı – çocuklar üzerinde ciddi olumsuz etkilere sahip. New York Üniversitesi’nden araştırmacıların Nature Human Behaviour’da 5 Mayıs 2025’te yayınlanan yeni bir analizi, düşük ve orta gelirli ülkelerde (LMIC) fiziksel cezanın kötü sağlık, düşük akademik performans ve bozulmuş sosyal-duygusal gelişim gibi yalnızca olumsuz sonuçlarla ilişkili olduğunu ortaya koydu. Bu bulgular, yüksek gelirli ülkelerdeki araştırmalarla tutarlılık gösteriyor.

Baş yazar, NYU Steinhardt Uygulamalı Psikoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Jorge Cuartas, “Bazı akademisyenler, fiziksel cezanın daha yaygın veya sosyal olarak kabul gördüğü ülkelerde farklı etkileri olabileceğini öne sürdü; bu, kültürel normatiflik hipotezi olarak bilinir. Ancak, düşük ve orta gelirli ülkelerden veri eksikliği, fiziksel cezanın evrensel ve bağlama özgü zararlarını tam olarak anlamayı zorlaştırıyordu,” diyor.

Çalışma Yöntemi

Araştırmacılar, 2002-2024 yılları arasında yayınlanan fiziksel cezayla ilgili 195 çalışmayı inceledi. Bu çalışmalar:

• 92 düşük ve orta gelirli ülkeyi kapsadı.
• Ebeveyn-çocuk ilişkileri, zihinsel ve fiziksel sağlık, şiddet davranışı, şiddete yönelik tutumlar, madde kullanımı, bilişsel işlevler, sosyal-duygusal beceriler, uyku, motor beceriler ve çocuk işçiliği olasılığı gibi 19 sonucu değerlendirdi.

Ana Bulgular

Fiziksel ceza, 19 sonuçtan 16’sında olumsuz etkilerle anlamlı şekilde ilişkilendi:

• Ebeveyn-çocuk ilişkileri: Daha zayıf bağlar.
• Şiddet: Şiddet mağduru olma ve şiddet uygulama (yetişkinlikte partner şiddeti dahil).
• Şiddete onay: Şiddeti normalleştirme eğilimi.
• Sağlık: Fiziksel ve zihinsel sağlık sorunları, madde kullanımı.
• Akademik performans: Daha düşük başarı.
• Bilişsel ve sosyal beceriler: Dil becerileri, yönetici işlevler ve sosyal-duygusal becerilerde bozulma.
• Davranış sorunları: Genel davranış sorunları, içe dönük (depresyon, çekingenlik) ve dışa dönük (saldırganlık, yıkıcılık) davranışlar.
• Erken gelişim: Erken çocukluk gelişiminde gerileme.
• Uyku: Uyku kalitesinde düşüş.

Etkisiz Alanlar: Bilişsel beceriler, motor beceriler ve çocuk işçiliği üzerinde anlamlı bir etki bulunmadı.

Önemli Not: Fiziksel cezanın hiçbir olumlu sonucu yoktu.

Cuartas, “Bulguların tutarlılığı ve gücü, fiziksel cezanın çocuklar ve ergenler için evrensel olarak zararlı olduğunu gösteriyor. İleride, fiziksel cezayı küresel ölçekte önlemek ve çocukların her türlü şiddetten korunmasını sağlamak için etkili stratejiler üzerine daha fazla araştırma yapılmalı,” diyor.

Kültürel Normatiflik Hipotezinin Çöküşü

Bazı araştırmacılar, fiziksel cezanın kültürel olarak yaygın olduğu toplumlarda daha az zararlı olabileceğini öne sürmüştü. Ancak bu çalışma, LMIC’lerdeki sonuçların yüksek gelirli ülkelerdekilerle benzer olduğunu göstererek bu hipotezi çürüttü. Fiziksel ceza, kültürel bağlamdan bağımsız olarak çocuklara zarar veriyor.

Çalışmanın Önemli Noktaları

• Evrensel Zarar: Fiziksel ceza, LMIC’lerde sağlık, akademik başarı ve sosyal-duygusal gelişimi olumsuz etkiliyor.
• Kapsamlı Analiz: 92 ülkeyi kapsayan 195 çalışma, geniş bir veri seti sunuyor.
• Olumlu Etki Yok: Fiziksel ceza, hiçbir alanda fayda sağlamıyor.
• Politika Çağrısı: Çocukları şiddetten korumak için küresel yasaklar ve önleme stratejileri gerekli.
• Kültürel Yanılgı: Kültürel normatiflik, fiziksel cezanın zararlarını azaltmıyor.

Sınırlamalar ve Gelecek Adımlar

• Veri Türü: Çalışmaların çoğu gözlemsel; nedensel ilişkiler için deneysel tasarımlar gerekli.
• Kültürel Derinlik: LMIC’ler arasında kültürel farklılıkların daha ayrıntılı incelenmesi faydalı olabilir.
• Müdahale Araştırmaları: Fiziksel cezayı azaltmak için etkili ebeveynlik programlarının test edilmesi gerekiyor.

Araştırmacılar, şu alanlarda ilerlemeyi planlıyor:

• Önleme Stratejileri: Ebeveyn eğitimi ve toplumsal farkındalık kampanyaları.
• Küresel Uygulamalar: Fiziksel ceza yasaklarının LMIC’lerde uygulanabilirliğinin araştırılması.
• Uzun Vadeli Etkiler: Fiziksel cezanın yetişkinlikteki etkilerinin daha derin analizi.

2006 BM Çağrısı ve Küresel Durum

2006’da Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, çocuklara yönelik fiziksel cezayı yasaklama çağrısında bulundu. Şu ana kadar 65 ülke, bu uygulamayı tamamen veya kısmen yasakladı. Ancak bu yasakların çoğu, kişi başına gayrisafi milli geliri en az 14.000 dolar olan yüksek gelirli ülkelerde uygulanıyor. LMIC’lerde yasakların yaygınlaşması için daha fazla çaba gerekiyor.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, NYU Steinhardt’ten Doç. Dr. Jorge Cuartas liderliğinde, Texas Üniversitesi’nden Elizabeth T. Gershoff, UC Irvine’den Drew H. Bailey, Yale Üniversitesi’nden Maria Alejandra Gutiérrez ve Harvard Üniversitesi’nden Dana C. McCoy tarafından gerçekleştirildi.

Finansman ve Destek

Araştırma, Ulusal Eğitim Akademisi/Spencer Doktora Bursu, Amerikan Psikoloji Vakfı, Çocuk Gelişimi Araştırma Topluluğu ve Eunice Kennedy Shriver Ulusal Çocuk Sağlığı ve İnsan Gelişimi Enstitüsü (P2CHD042849) tarafından desteklendi.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 5 Mayıs 2025
Kaynak: New York University
Referans: Jorge Cuartas, Elizabeth T. Gershoff, Drew H. Bailey, Maria Alejandra Gutiérrez, Dana C. McCoy. Physical Punishment and Lifelong Outcomes in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Multilevel Meta-Analysis. Nature Human Behaviour, 2025; DOI: 10.1038/s41562-025-02164-y

Ek Notlar

• Pratik Öneri: Ebeveynler, fiziksel ceza yerine olumlu disiplin yöntemleri (ör. rehberlik, ödüllendirme) kullanmalı ve yerel ebeveynlik destek programlarına katılmalı.
• Toplumsal Etki: Fiziksel ceza yasaklarının LMIC’lerde yaygınlaşması, çocuk sağlığı ve gelişimini iyileştirerek toplumsal refahı artırabilir.
• Gelecek Beklentileri: 2030’lara doğru, küresel çapta fiziksel cezayı ortadan kaldıran politikalar ve eğitim programları standart hale gelebilir.

Bu çalışma, fiziksel cezanın evrensel zararlarını vurgulayarak, çocukları şiddetten koruma çabalarını güçlendiriyor.