Hipertansiyon Teşhisinde Devrim

Kan Basıncı Verilerini Görselleştirmenin Yeni Yolu, Hipertansiyon Hastalarının Yönetiminde Doktorlara Destek Oluyor

Missouri Üniversitesi’nin Journal of General Internal Medicine’de yayımlanan çalışması, “düzleştirilmiş” grafiklerin doktorların hipertansiyon hastalarının kan basıncını daha doğru değerlendirmesine yardımcı olduğunu gösteriyor. Ham verilerdeki dalgalanmaları ortalamaya çeviren bu yeni görselleştirme aracı, “beyaz önlük hipertansiyonu” gibi yanlış teşhisleri azaltabilir ve gereksiz tedavileri önleyebilir. Teknoloji, hasta kayıtlarına entegre edilerek evde kan basıncı takibini kolaylaştırabilir.

Kan Basıncı Yönetiminde Görselleştirme Devrimi

Bir resim bin kelimeye bedelse, bir grafik ne kadar değerlidir? Hipertansiyon hastalarının kan basıncının normal aralıkta olup olmadığını belirlemeye çalışan doktorlar için bu sorunun cevabı, kullandıkları grafik türüne bağlı olabilir. Missouri Üniversitesi’nden yeni bir çalışma, farklı grafik formatlarının klinik karar alma üzerindeki etkisini ortaya koyuyor. Kan basıncının anlık ve günlük dalgalanmaları, doktorların doğru değerlendirme yapmasını zorlaştırabiliyor.

Sanat ve Bilim Koleji Psikoloji Profesörü ve çalışmanın baş yazarı Dr. Victoria Shaffer, “Bazı hastaların kan basıncı doktor muayenehanesinde yüksek, ancak evde normal çıkıyor; bu duruma ‘beyaz önlük hipertansiyonu’ deniyor. Klinikte teşhis edilen yüksek kan basıncının %10 ila %20’sinin aslında kontrollü olduğu, yani sadece beyaz önlük hipertansiyonu olduğu tahmin ediliyor. Bu kişilerin evde ölçülen kan basıncı gerçekten kontrollü,” diyor.

Düzleştirilmiş Grafiklerin Avantajı

Çalışmada, Shaffer ve ekibi, 57 doktora, hipotetik bir hastanın kan basıncı verilerinin zaman içinde nasıl değiştiğini iki farklı grafik türüyle gösterdi. Ham grafik, gerçek sayıları ve dalgalanmaları (zirveler ve vadiler) gösterirken, düzleştirilmiş grafik, verilerdeki dalgalanmaları ortalama alarak yeni bir görselleştirme aracı sundu. Kan basıncı kontrollü ancak yüksek dalgalanma gösteren hastalarda, doktorlar düzleştirilmiş grafikle hastanın sağlığını daha doğru değerlendirdi.

Shaffer, “Ham veriler görsel olarak karmaşık ve yorumlaması zor olabilir, çünkü aykırı değerler dikkati dağıtabilir. Günün sonunda, hastalar ve doktorları sadece kan basıncının kontrol altında olup olmadığını bilmek istiyor. Bu yeni düzleştirilmiş grafik, yoğun doktorların bunu daha kolay ve hızlı bir şekilde değerlendirmesi için ek bir araç olabilir,” diyor.

Gelecekteki Uygulamalar

Bu kavram kanıtı çalışması, Shaffer’ın Tıp Fakültesi’nden Prof. Richelle Koopman ile devam eden araştırmalarının temelini oluşturuyor. Ekip, Vanderbilt Üniversitesi ve Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi ile iş birliği yaparak, düzleştirilmiş grafiğin evde kan basıncı ölçen hastalara gösterilip gösterilemeyeceğini araştırıyor. Teknolojinin, HIPAA uyumlu elektronik sağlık kayıtlarına entegre edilmesi hedefleniyor. Bu, kan basıncı kontrol altındayken yüz yüze ziyaret ihtiyacını azaltarak sağlık sistemindeki yükü hafifletebilir ve yanlış teşhislerden kaynaklanan aşırı tedaviyi önleyebilir.

Shaffer, “Bazı insanlar, gereksiz kan basıncı ilaçlarıyla aşırı tedavi ediliyor; bu, baş dönmesine ve kalp atış hızının düşmesine neden olabilir. Bu, özellikle düşme riski daha yüksek olan yaşlı yetişkinler için riskli. Umarım bu çalışma, aşırı tedavi edilenleri belirlemeye yardımcı olur,” diyor.

İnsan Doğası ve Görselleştirme

Bulgular, Shaffer için şaşırtıcı değildi. Shaffer, “Psikolog olarak, yargılarımızın ve kararlarımızın altında yatan önyargılarımız olduğunu biliyorum. Aşırı durumlara görsel olarak çekiliriz ve bunları tehdit olarak algılarız. Hasta ya da sağlık uzmanı olsanız da bunu görmezden gelmek zor. Hepimiz insanız,” diyor.

Sağlık bilişimi ve hayati belirtileri izleyen akıllı giyilebilir cihazların popülerliğinin artmasıyla, düzleştirilmiş grafikler, diğer sağlık metriklerinin yorumlanmasında da kullanılabilir. Shaffer, “Artık daha önce hiç olmadığı kadar veriye erişimimiz var, ancak bunu anlamlı bir şekilde nasıl kullanacağız ki insanları sürekli bunaltmayalım? Daha iyi görselleştirme araçlarıyla, insanlara sağlık bilgileri için daha iyi bir bağlam sunabilir ve gerektiğinde harekete geçmelerine yardımcı olabiliriz,” diyor.

Yayın Tarihi ve Kaynak: Çalışma, 24 Nisan 2025 tarihinde Journal of General Internal Medicine dergisinde yayınlandı.
Referans: Victoria A. Shaffer ve diğerleri, “The Impact of an Enhanced Data Visualization Tool for Hypertension in the Electronic Health Record on Physician Judgments About Hypertension Control,” Journal of General Internal Medicine, 2025; DOI: 10.1007/s11606-025-09381-1.