Kaşıntılı Bir Döküntüyü Neden Kaşımamalısınız: Yeni Çalışma Açıklama Getiriyor
Tarih: 30 Ocak 2025
Kaynak: Pittsburgh Üniversitesi
Anneniz babanız haklıydı: Kaşıntılı bir döküntüyü kaşımak gerçekten durumu daha da kötüleştiriyor. Bugün Science dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, alerjik kontakt dermatit adı verilen bir egzama türünün fare modelinde kaşımanın iltihabı ve şişliği nasıl artırdığını ortaya koyarak bunun nedenini açıklıyor.
“İlk bakışta bu bulgular bir çelişki yaratıyor gibi göründü: Eğer kaşıntıyı kaşımak bizim için kötüyse, neden bu kadar iyi hissettiriyor?” diye soran Pittsburgh Üniversitesi’nden baş yazar dermatoloji ve immünoloji profesörü Daniel Kaplan, şöyle devam etti: “Kaşımak genellikle zevkli bir his uyandırır, bu da bu davranışın evrimleşmiş olması için bir tür fayda sağlaması gerektiğini düşündürür. Çalışmamız bu çelişkiyi çözmeye yardımcı oluyor ve kaşımanın aynı zamanda bakteriyel deri enfeksiyonlarına karşı bir savunma sağladığını kanıtlıyor.”
Alerjik kontakt dermatit, zehirli sarmaşık ve nikel gibi bazı metaller de dahil olmak üzere alerjenlere veya cilt tahriş edicilere karşı bir alerjik reaksiyon olup kaşıntılı, şişmiş bir döküntüye yol açar. Çoğu zaman karşı konulamaz kaşınma dürtüsüne teslim olmak, iltihabı daha da tetikleyerek semptomları kötüleştirir ve iyileşmeyi yavaşlatır. Yani normalde kaşınmanın sağladığı faydalar yerine zarar söz konusu oluyor.
Bu kısır döngüyü neyin tetiklediğini anlamak için Kaplan, Pitt’in Tıbbi Bilim İnsanı Eğitim Programı’nda öğrenci olan ilk yazar Andrew Liu ve ekipleri, normal farelerin kulaklarında egzama benzeri semptomları tetiklemek için kaşıntıya neden olan alerjenler kullandı. Ayrıca kaşıntı algılayan nöronu olmayan ve bu nedenle kaşınmayan fareleri de inceledi.
Normal fareler kaşındığında, kulakları şişiyor ve nötrofil adı verilen iltihabi bağışıklık hücreleriyle doluyordu. Buna karşılık, veteriner ziyareti sonrası köpeklerin taktığı “utanç konisi”ne benzer küçük Elizabethan tasmalar taktıkları için kaşıyamayan normal farelerde ve kaşıntı algılayan nöronu olmayan farelerde iltihap ve şişlik çok daha hafifti. Bu deney, kaşımanın cildi daha fazla tahriş ettiğini doğruladı.
Sonra araştırmacılar, kaşımanın ağrı algılayan nöronların P maddesi (substance P) adı verilen bir bileşik salgılamasına neden olduğunu gösterdi. Bu da mast hücrelerini harekete geçiriyor; mast hücreleri, nötrofilleri toplayarak kaşıntıyı ve iltihabı yönlendiren temel iltihap koordinatörleri.
Kaplan, “Kontakt dermatitte mast hücreleri alerjenler tarafından doğrudan aktive edilir, bu da hafif bir iltihap ve kaşıntıya yol açar,” diye açıkladı. “Kaşımaya yanıt olarak P maddesinin salınması, mast hücrelerini ikinci bir yol üzerinden aktive eder. Yani kaşımanın ciltte daha fazla iltihaba neden olmasının sebebi, mast hücrelerinin iki yol üzerinden sinerjik bir şekilde harekete geçmiş olmasıdır.”
Mast hücreleri, çeşitli iltihabi cilt hastalıklarında ve alerjik reaksiyonlarda suçlu olsa da, bakterilere ve diğer patojenlere karşı koruma sağlamada da önemlidir. Bu nedenle araştırmacılar, kaşımanın tetiklediği mast hücresi aktivasyonunun cilt mikrobiyomunu etkileyip etkilemediğini merak etti.
Pitt’te immünoloji yardımcı doçenti olan ortak yazar Marlies Meisel, Ph.D. liderliğindeki deneylerde ekip, kaşımanın deri enfeksiyonlarında en yaygın bakterilerden biri olan Staphylococcus aureus miktarını azalttığını gösterdi.
“Kaşımanın Staphylococcus aureusa karşı savunmayı iyileştirdiğini bulmak, bazı bağlamlarda bunun faydalı olabileceğini düşündürüyor,” dedi Kaplan. “Ancak kaşımanın cilde verdiği zarar, kaşıntı kronik olduğunda bu faydayı muhtemelen gölgede bırakıyor.”
Şimdi araştırmacılar, mast hücrelerindeki reseptörleri hedef alarak iltihabı baskılayan dermatit ve rozasea ile ürtiker gibi diğer iltihabi cilt hastalıkları için yeni terapiler araştırıyor.
Çalışmadaki diğer araştırmacılar: Youran Zhang, Chien-Sin Chen, Ph.D., Tara N. Edwards, Ph.D., Torben Ramcke, M.D., Lindsay M. McKendrick, Eric S. Weiss, Jacob E. Gillis, Colin R. Laughlin, Simran K. Randhawa, Catherine M. Phelps, Kazuo Kurihara, M.D., Ph.D., Hannah M. Kang, Sydney-Lam N. Nguyen, Jiwon Kim, Tayler D. Sheahan, Ph.D., Sarah E. Ross, Ph.D. ve Tina L. Sumpter, Ph.D., hepsi Pitt ve UPMC’den; ve Sumeyye Ozyaman, Pitt ve İstanbul Medipol Üniversitesi’nden.
Bu araştırma, Ulusal Sağlık Enstitüleri (T32NS73548, T32CA0820840, R01DK130897, U24EY035102, K99NS126569, R01AR071720 ve R01AR077341) ve Alman Araştırma Vakfı tarafından desteklenmiştir.
Dergi Referansı:
Andrew W. Liu, Youran R. Zhang, Chien-Sin Chen, Tara N. Edwards, Sumeyye Ozyaman, Torben Ramcke, Lindsay M. McKendrick, Eric S. Weiss, Jacob E. Gillis, Colin R. Laughlin, Simran K. Randhawa, Catherine M. Phelps, Kazuo Kurihara, Hannah M. Kang, Sydney-Lam N. Nguyen, Jiwon Kim, Tayler D. Sheahan, Sarah E. Ross, Marlies Meisel, Tina L. Sumpter, Daniel H. Kaplan. “Kaşıma, nörojenik mast hücresi aktivasyonu yoluyla alerjik iltihabı ve konak savunmasını teşvik eder.” Science, 2025; 387 (6733) DOI: 10.1126/science.adn9390
İlk yorum yapan siz olun