Mahalle Stresi, Çocuklarda Depresyon Riskini Yükseltiyor

Mahalle Stresi Çocukların Beynini Etkileyebilir ve Depresyon Riskini Artırabilir

Binghamton Üniversitesi’nin Research on Child and Adolescent Psychopathology’de yayınlanan çalışması, dezavantajlı mahallelerde büyüyen çocukların depresyon riskinin arttığını gösteriyor. 7-11 yaş arası 200’den fazla çocuk üzerinde yapılan araştırma, suç oranı yüksek ve kaynaklara erişimi düşük mahallelerde yaşayan çocukların, özellikle ailede depresyon öyküsü varsa, ödül ve kayba karşı beyin tepkilerinin zayıfladığını ortaya koydu.

Dezavantajlı Mahalleler ve Depresyon Riski

Suç oranlarının yüksek, sosyoekonomik yoksunluğun yaygın ve topluluk kaynaklarına erişimin sınırlı olduğu dezavantajlı mahalleler, çocuklarda depresyon riskini artırıyor. Binghamton Üniversitesi’nden psikologların liderliğinde yapılan ve Research on Child and Adolescent Psychopathology’de 5 Mayıs 2025’te yayınlanan yeni bir çalışma, bu riskin nöral temellerini aydınlatıyor.

Çalışmanın yazarlarından Psikoloji Profesörü Brandon Gibb, “Nöral ödül işleme süreçlerinin depresyon riskiyle nasıl ilişkili olduğuyla ilgileniyorum. Bu süreci etkileyen faktörlerden biri stres. Daha önceki araştırmalar bireysel düzeyde strese odaklandı, ancak topluluk düzeyindeki stres faktörleri daha az incelendi,” diyor.

Çalışma Yöntemi

Çalışma, 7-11 yaş arası 200’den fazla çocuk üzerinde gerçekleştirildi. Araştırmacılar:

• Ebeveynlerden birinin majör depresif bozukluk öyküsü olup olmadığını belirlemek için görüşmeler yaptı.
• Çocukların posta kodlarını toplayarak mahalle özelliklerini (suç riski, sosyoekonomik dezavantaj) analiz etti.
• Çocukların beyin aktivitelerini, para kazanma veya kaybetme içeren basit bir tahmin oyunu sırasında elektroensefalogram (EEG) ile ölçtü.

Ana Bulgular

Veriler, dezavantajlı mahallelerde yaşayan çocukların, özellikle ailede depresyon öyküsü olanlarda, ödül ve kayba karşı daha zayıf beyin tepkileri gösterdiğini ortaya koydu:

• Bloke Tepkiler: Bu çocuklar, olumlu (ödül) veya olumsuz (kayıp) olaylara karşı daha az nöral tepki verdi.
• Aile Öyküsü: Depresyon için genetik yatkınlığı olan çocuklar, mahalle stresinden daha fazla etkilendi.
• Kronik Stres: Gibb, kronik stresli ortamlarda büyüyen çocukların, iyi şeyler olduğunda fazla heyecanlanmamayı ve kötü şeyler olduğunda fazla üzülmemeyi öğrendiğini belirtiyor.

Gibb, “Bir şey iyi ya da kötü olduğunda beyniniz tepki verir ve bu tepkiyi EEG ile ölçebiliriz. İyi ya da kötü olaylara nasıl tepki verdiğiniz, depresyon gibi sorunlar için riskinizi artırabilir. Bu çalışma, sadece size doğrudan olan stresin değil, yaşadığınız çevrenin – çevrenizdeki stres düzeylerinin – de etkili olduğunu gösteriyor,” diyor.

Neden Önemli?

Zayıf nöral tepkiler, çocukların motivasyonunu ve çevresiyle etkileşimini azaltabilir. Gibb, “Çocukların iyi şeyler olduğunda tepki vermesini istiyoruz. Heyecanlanmalılar. Bu, onları harekete geçmeye ve bir şeyler yapmaya motive eder. Kronik stres, bu tepkileri köreltiyor,” diyor.

Bu durum, özellikle depresyon riski yüksek çocuklarda, zihinsel sağlık sorunlarının gelişimini hızlandırabilir.

Çalışmanın Önemli Noktaları

• Mahalle Stresi: Yüksek suç ve yoksunluk içeren mahalleler, çocukların nöral ödül tepkilerini köreltiyor.
• Aile Öyküsü: Ebeveyninde depresyon öyküsü olan çocuklar, bu etkilere daha duyarlı.
• Nöral Etki: Ödül ve kayba karşı zayıf beyin tepkileri, depresyon riskini artırıyor.
• Kronik Stres: Sürekli stres, çocukların duygusal tepkilerini baskılıyor.
• Toplumsal Çıkarım: Mahalle koşullarını iyileştirmek, çocuklarda zihinsel sağlığı destekleyebilir.

Gelecek Adımlar

Araştırmacılar, şu alanlarda çalışmalar planlıyor:

• Yeni Mahalle Çalışması: Çocukların yeni bir mahalleye taşındığında nöral tepkileri ve depresyon riskindeki değişikliklerin incelenmesi.
• Ergenler: Benzer etkilerin ergenlerde, özellikle sosyal sonuçlar (akran kabulü/reddi) için görülüp görülmediğinin araştırılması.
• Müdahale Stratejileri: Dezavantajlı mahallelerde zihinsel sağlığı desteklemek için topluluk temelli programlar.

Gibb, “Bu çalışma, mahalle özelliklerinin zihinsel sağlık üzerindeki etkisini vurguluyor. Çocuklar doğrudan etkilenmese bile, bu ortamlar onların sağlığını etkileyebilir. Topluluklarımızı iyileştirmek için daha fazla nedenimiz var,” diyor.

Çalışmanın Sınırlamaları

• Kesitsel Veri: Çalışma, anlık bir kesit sunuyor; uzun vadeli etkiler için takip çalışmaları gerekli.
• Kendi Bildirimi: Ebeveyn depresyon öyküsü ve mahalle verileri kısmen anketlere dayanıyor.
• Yaş Grubu: Sadece 7-11 yaş arası çocuklar incelendi; diğer yaş gruplarında sonuçlar farklı olabilir.

Çalışmanın Kahramanları

Çalışma, Binghamton Üniversitesi’nden Prof. Brandon Gibb liderliğinde, yüksek lisans öğrencisi Elana Israel ve eski öğrenciler Cope Feurer ve Aliona Tsypes tarafından gerçekleştirildi.

Finansman ve Destek

Makalede spesifik finansman kaynakları belirtilmemiş, ancak Binghamton Üniversitesi gibi kurumlar genellikle ulusal sağlık enstitüleri veya akademik hibelerle desteklenir.

Yayın Tarihi ve Kaynak

Yayın Tarihi: 5 Mayıs 2025
Kaynak: Binghamton University
Referans: Elana S. Israel, Cope Feurer, Aliona Tsypes, Brandon E. Gibb. Parental History of Major Depressive Disorder Moderates the Relation Between Neighborhood Disadvantage and Reward Responsiveness in Children. Research on Child and Adolescent Psychopathology, 2025; DOI: 10.1007/s10802-025-01310-4

Ek Notlar

• Pratik Öneri: Ebeveynler, çocuklarının yaşadığı mahalle ortamını gözlemlemeli ve güvenli, destekleyici bir çevre sağlamak için yerel kaynakları kullanmalı. Ailede depresyon öyküsü varsa, erken dönemde bir uzmana danışmak faydalı olabilir.
• Toplumsal Etki: Dezavantajlı mahallelerde suçun azaltılması, topluluk kaynaklarının artırılması ve park gibi güvenli alanların oluşturulması, çocuklarda zihinsel sağlığı iyileştirebilir.
• Gelecek Beklentileri: 2030’lara doğru, mahalle temelli zihinsel sağlık programları, çocuklarda depresyon riskini azaltmak için standart bir yaklaşım haline gelebilir.

Bu çalışma, mahalle stresinin çocuk zihinsel sağlığı üzerindeki derin etkisini ortaya koyarak, topluluk koşullarını iyileştirmenin önemini vurguluyor.