Bazı Fizyoterapistlerin Derdi Ne?

2025 yılı yeniden yayınlama notu: Aşağıdaki okuyacağınız yazı, sitemizin 10 yıllık aradan sonra yeniden açılması sonucu yayınlanmıştır. İlk yayın tarihi 2013’dür. Bu yazı, yazıldığı dönemdeki güncel olay, kişi, kurum, fiyat, ürün veya o döneme has bilgilere atıflar içeriyor olabilir. Bu unsurlarda değişiklikler olmuş olabilir. Yahut bahsedilen ürün, uygulama, hizmetlerle alakalı olarak yenilikler, çeşitlilikler, alternatifler de çıkmış olabilir. Aynı üründe farklı içerikleri olan ürünler çıkmış olabilir yahut ilgili ürün veya hizmetleri denetleyen kurum veya kuruluşlar değişmiş olabilir. Yazıda bahsedilen şirket, kurum ve benzeri her türlü tüzel kişilik el değiştirmiş olabilir yahut yetkilileri değişmiş olabilir; benzer şekilde bahsi geçen şahıslar iştigallerini değiştirmiş olabilir. Benzer şekilde zikredilen adres ve konumlar da artık geçerli ve doğru olmayabilir… Yazıyı okurken aradaki zaman farkını göz önünde bulundurarak her türlü bilgi, iddia ve tespitte aradan geçen bunca yıl içerisinde değişiklik olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurun ve gereken yerlerde bilgilerin geçerliğini kontrol ediniz.

Bazı Fizyoterapistlerin Derdi Ne?

Yazan: İlşad Özkan

Fizyoterapist dünyasında küçük çaplı bir kıyamet kopuyor, daha doğrusu koparılmaya çalışılıyor ve olayı araştırıp anlamadan pek çok fizyoterapist veya fizyoterapist adayı da felaket tellallarına prim veriyor. Aklıselim sahibi pek çok fizyoterapist ise eminim meslek dünyasında “hain” damgası yememek için susup görüşlerini kendine saklıyor. Fizyoterapistler tabii olarak halk desteği olmadan birtakım taleplerinde başarıya ulaşamayacaklarını düşünerek geçenlerde bir dernek aracılığıyla kısa bir basın açıklaması yaptı ve eylem yapacaklarını duyurdular. Sosyal medyada da taleplerine destek arıyor fizyoterapistler ve herkesin imzasını istiyorlar. Bununla ilgili bir kampanya başlatmışlar, ekran görüntüsü aşağıda. Sorup soruşturmadan birtakım felaket tellallarının aklına uymanın komik sonuçları oluyor elbette…

Tabii ben bu kadar “talep” deyince, fizyoterapistlerin bir şeyleri talep ettiğini, bir şeylerin değişmesini istediklerini sanmışsınızdır ama işin komik yanı, ortada tam anlamıyla bir talep falan yok aslında! Bu oldukça komik, çünkü ortada yapılan ya da yakın zamanda yapılacak bir şey yok. Görüşme aşamasında olduğu iddia edilen bir şeyin hiç görüşülmemesi talebi var ortada, ne kadar akademik ve bilimsel bir talep, değil mi? Yani, bazı fizyoterapist arkadaşlar bazı konuların görüşülmesine bile karşı! Hâlbuki hangi konu olursa olsun ciddi olarak görüşülüp ele alınınca o konuyla ilgili olumlu ve olumsuz görüşlerin sunulması, bir anlamda olası bir değişikliğin muhaliflerine de yarayacak bir çalışma yapılması söz konusudur ancak bu arkadaşlara bakılırsa bazı şeylerin görüşülmesi bile sakıncalı herhâlde. Korkuları ne acaba?

Sosyal medyada imza kampanyası başlatan Gökçe adlı bir arkadaşımız da mesleği ve geleceği için endişeye düşmüş olacak ki enteresan bir imza kampanyası başlatmış ve başlığı da görmüş olduğunuz gibi “Yüksek Öğretim Kuruluna (YÖK): Fizyoterapistime dokunma: Uzaktan eğitime HAYIR.” şeklinde atmış. Hani konuyu bilmeyen biri okusa, birilerinin fizyoterapistlerle uğraştığını, tüm 4 yıllık eğitim alan fizyoterapistleri yeryüzünden silmeye ant içtiğini zannedecek. Açıklama kısmı da aynı derece konuyu açıklamaktan yoksun olmuş: “Günümüzde fizyoterapistliğin ne kadar önemli olduğunun farkında olup uzaktan eğitime izin vermemeliyiz. Sağlığımızı tehlikeye atmamalıyız.” -Oldu, dinimiz amin. Bu metin tabii ki konuyu açıklamıyor ama en azından birkaç şeyi anlamaya başlar gibi oluyoruz:
Fizyoterapistlik çok önemliymiş (katılıyorum),
Uzaktan eğitime izin vermemeliymişiz (Neden?)
Sağlığımızı tehlikeye atmamalıymışız (Nasıl yani?)

İmzalanılması istenen metin de aynı derece içerikten ve ciddiyetten yoksun olmuş: “Fizyoterapistime dokunma: Uzaktan eğitime HAYIR. Saygılarımla,” Gökçe arkadaşımız bana kızmasın ama bir imza kampanyası, hele toplumu ilgilendirdiği iddia edilen bir kampanya bu şekilde yapılınca hiç güzel olmamış.

Bu gürültünün temeli ne?

Koparılan bunca gürültünün altında herhangi bir yasa tasarısı falan olduğunu zannetmiş olabilirsiniz ama böyle bir şey yok. Nitekim Başbakanlık Müşaviri Ahmet Çotuk (ki kendisi aynı zamanda bir fizyoterapist) birkaç gün önce artık bu gürültülere dayanamamış olacak ki aşağıdaki açıklamayı yapmış:

Sevgili meslektaşlarım, günlerdir hepinizi gereksiz yere kaygılandıran ve boşuna efor sarf ettiren uzaktan eğitimle lisans tamamlama, kısa süreli kurslarla fizyoterapist yetiştirme vb. gibi 6225 sayılı kanunu iyi okuyamayan ve yorumlayamayan birtakım kişilerin ortaya attığı iddialar üzerine Sağlık Bakanlığı’nın ilgili tüm birimlerinden konu hakkında detaylı bilgi istenmiş ve Bakanlık nezdinde böyle bir çalışma veya çalışma fikrinin dahi olmadığı, olamayacağı, çünkü 6225 sayılı yasada fizyoterapist olmanın ön koşulu açık ve seçik yazılmış bulunmaktadır, diyerek yasal engel net olarak ortaya konmuştur. Hal böyle iken siz çok değerli meslektaşlarımın aslı astarı olmayan dedikodularla moral motivasyonları düşürenleri, gereksiz efor sarf ettirenleri tüm kamuoyu önünde esefle kınıyorum. Tüm bu yapılanların maksatlı olduğunu düşünüyor, bundan sonra bu tip dedikodulara itibar edilmemesini ve bunlarla hareket edilmemesi için ilgili makamların önlemini alarak meslektaşlarımızı daha hızlı ve daha sağlıklı bilgilerle yönlendirmesini beklemekteyim.

Selam ve saygılarımla,

Ahmet Çotuk
Başbakanlık Müşaviri
Fizyoterapist

Dedikodunun temeli neydi?

Dedikoduların temelinde MediHaber.net ve benzeri gibi birçok sağlık haber sitesi yatıyor. Bu tip siteler uzaktan eğitimle ya da başka kısa süreli eğitimlerle fizyoterapist olunacağını iddia ettiler. Ancak tartışmaları alevlendiren iddia bunların hiçbiri değil de sağdaki haber olmuştu (büyütmek için resme tıklayın).

Gördüğünüz gibi, eğer haber doğruysa bir protokol konusunda YÖK’ün görüş bildirmesi beklenmekteymiş. Bunlar nihai karar değil, çalışmadır diye de altı çizilmiş. Buna rağmen bazı fizyoterapistler bu durumdan inanılmaz derecede rahatsız olmuş görünerek diğer fizyoterapistleri galeyana getirmeye başladı. Sanıyorum bu olay planlandı ve meslekî hassasiyeti, endişesi en yüksek olan bir meslek grubu kullanılmak istendi. Bu neden istenmiş olabilir ayrı bir soru ama yapılan iş öyle bir noktaya geldi ki, uzaktan eğitim gibi ciddi bir uygulamanın bile tartışılmadan rafa kaldırılması talebi toplum menfaatlerine aykırı olduğu için sessiz kalamadım.

Küfürbazlık fizyoterapistlere yakışmaz

Mümkünse fizyoterapistlerin kamuyla iletişimi Türkiye Fizyoterapistler Derneği gibi köklü ve ciddi kurumlara bırakılsa çirkinlikler yaşanmaz. Çünkü kaynağı belirsiz çeşitli internet grupları, bu mesleğin imajına zarar veren bir ortama dönüşebiliyor.

Kısa bir süre öncesine kadar Facebook’ta binlerce üyesi olan, bu konuda en kalabalık fizyoterapi ve fizyoterapi öğencileri grubuna üyeydim. Yukarıdaki uzaktan eğitim söylentileri ve ardı arkası kesilmeyen tepkiler gelmeye başladıktan sonra bu konuyu Zinde Türkiye’de haber yapmak ve tartışmaya açmak amacıyla fizyoterapistlerden bilgi edinmek, olası bir uzaktan eğitimin yararlarını ve sakıncalarını okurlarımıza anlatmayı tasarlamıştım ve bu bağlamda uzaktan eğitimin neden istenilmediği konulu bir soru yönelttim gruba ve altını çizerek ciddi sebeplerin ve mantıklı izahların gelmesini istediğimi söyledim. Ne yazık ki ciddi açıklama şöyle dursun, sürekli olası bir uygulamayla dalga geçen yorumlar yahut tepkisel cümleler geliyordu ve pek çok kişi ısrarla benim mesleğimi ya da ne okuduğumu soruyordu. En sonunda, okuduğum bölümü söylemezsem gruptan çıkarılacağım uyarısını da duyunca grupta bulunmanın hakkım olduğunu ifade etmek için fizyoterapi öğrencisi olduğumu söyledim, iki yıllık. Bu açıklamamdan sonra yine esas konuda görüş bildirmek yerine seri hâlinde dalga geçme amaçlı yazılar, yer yer hakaretamiz sataşmalar gelmeye başladı. Bunlara cevap vermiyordum ancak bu tip gereksiz yazılar da silinmiyordu, silinmemesinden cesaret alanlar olmuş ki işi küfre vardırdılar. Bense hâlen konunun ciddiyetle ele alınmasını istiyor, kötü sözleri görmezden geliyordum. Bu arada mesaj kutuma okulumu soran, ev adresimi soran internet kabadayılarının yazıları gelmeye başladı, elbette bunlara da yanıt vermedim. Ancak başlatmak istediğim masum soruşturma git gide zıvanadan çıkmıştı ve en sonunda şahsıma ve aileme küfredilmesine kadar vardı. Bundan sonra pek tabii bu küfürbazların gruptan atılacağını düşünebilirsiniz ama öyle olmadı. İlgili küfürlü yorumları beğenen başka fizyoterapistler arttıkça arttı ve en sonunda da ben gruptan atıldım. Elbette bu tutum, toksik insanların görüş alışverişi yapmaya ne kadar kapalı bir gruba sahip olduğunu görmemi sağladı ve uzaktan eğitim konusuna neden bu kadar karşı çıkıldığını merak ederek fizyoterapistlere destek verme konusunu askıya aldım. Onlar, “Neden uzaktan eğitim olmamalı?” sorusuna yanıt veremiyordu madem, bu konuda yazmak için acele etmeye gerek yoktu çünkü ben o bazı fizyoterapistlerin aksine sebepsiz yere, eğrisini doğrusunu masaya yatırmadan bir tasarıya kişisel sebeplerle karşı çıkacak değildim çok şükür…

Bazı fizyoterapistler kompleksi mi?

Bazı fizyoterapistlerin böyle bir soruya tahammülü olmadığını, düşünce yerine küfürlü tepkiler vermeyi sevdiklerinden bahsetmiştim. Elbette hepsi böyle değil, tanıdığım harika fizyoterapistler var, hem mesleklerine hem de insanlara saygılılar ve arkadaşım, akrabam olan pek çok fizyoterapist de var. Onun için birazdan yazacaklarımın kocaman bir meslek grubunu zan altında bırakmak olmayacağının altını çizer, yalnızca mesleklerinin ismini de lekeleyen sayılı kendini bilmezi kast ettiğimi bilmenizi isterim.

Bunca abartılı tepkinin, küfrün yanı sıra bu hakaretleri ve küfürleri beğenen onca fizyoterapistin oluşuna önce çok şaşırmıştım ancak sonra bunun sebebini araştırmaya koyuldum. Vardığım sonuç şuydu: Kompleks. Bu kelime insan psikolojisinde kullanılmışsa “Hastalıklı davranışları ortaya çıkaran, kişinin bilincini az çok şartlandıran, genellikle çocukluk döneminde kazanılmış, baskı altında tutulmuş hatıra, duygu ve düşüncelerin bütünü.” olarak tanımlanır. Özelde ise bana gösterilen tepkiyi “aşağılık kompleksi” tanımlamasıyla açıklayabiliriz: “Alfred Adler tarafından ortaya atılan ve kişinin bazı yönlerde kendini diğerlerinden aşağı hissetmesi neden olan karmaşa. Bu komplekse sahip kişilerde genellikle kendini ispat etme çabası görülür. Sıklıkla farkına varılmaz ve telafi etme düşüncesi, kişileri eziyet içine sürükler, şaşırtıcı bir kazanım veya aşırı bir antisosyal davranışla sonuçlanır. Kişi toplumsal bakımdan düştüğünü, önemsiz kaldığını hisseder ve böylece paranoid reaksiyon tipleri gelişebilir.” Görünen o ki bazı fizyoterapistler hak ettikleri mesleki saygıyı görmediklerine inanıp şartlanmışlar ve meslekleriyle ilgili en ufak bir olumsuz görüş imasına bile katlanamayarak antisosyal ve aşırı tepkiler olan küfür, hakaret, küçük düşürmeye çalışmak gibi yollara başvuruyorlar. Bunun sebebini bilmiyorum ama böyle arkadaşların profesyonel destek almasını veya benim bizzat tanıma mutluluğuna eriştiğim bazı fizyoterapistler gibileriyle tanışarak hem iyi bir fizyoterapist hem de iyi bir insan olmayı öğrenmesini dilerim. Esasında, koparılan gürültünün, yayılan yalan haberlerin altından da bu komplekse sahip arkadaşlar çıkarsa hiç şaşırmam. Onların kandırdığı, yanlış yönlendirdiği kesimin de gözlerini açmalarını umarım.

Uzaktan eğitim gerçekten kötü mü?

Bunca tartışmanın altında kalan esas konu bu oldu aslında ve bu ilgi çekici konuyu fizyoterapistler açısından tartışmak da güme gitti. Esas izin verilmemesi gereken olay budur, çünkü gelişen dünyada, değişen şart ve ihtiyaçlarda, alternatif çözüm arayışları saygıya değer, toplumun menfaatine olan bir uğraştır. Biliyor musunuz, oldukça yerinde ve iyi bir uygulama olan dikey geçiş uygulamasına da (DGS) karşı çıkanlar çoktu ama AB uyum şartları çerçevesinde imzalanan protokoller gereği bu olanağın kapısı açılınca ne kadar yetenekli insan dikey geçiş yoluyla hayallerindeki bölümlere girebildi ve şimdi kaç tanesi mesleklerini severek yapıyor, aynı zamanda mesleklerini de en güzel biçimde temsil ediyorlar? Uzaktan eğitim gibi önemli bir konuyu alaya almak, küçümsemek çok hatalı ve temelsiz bir tepkidir. Uzaktan eğitim uygulaması, öncelikle, teorik açıdan örgün öğretime kıyasla daha zorludur genellikle, yani anlayacağınız öyle oturup chat yapmaya benzemez, elini kolunu sallayarak başarılamaz. Kaldı ki, pratik isteyen lisans bölümlerinde teorik dersleri vermek de yetmez, pratik şartı da aranır, yani o bazı fizyoterapistlerin “Evlerinde oturup bilgisayardan diploma alacaklar, biz 4 sene uzaya çıkıp orada astrofizik okuduk, yok öyle yağma!” minvalinden naraları gerçekle bağdaşmayan ilkel tepkilerdir. Kaldı ki, madem ki uzaktan eğitimle fizyoterapi olmaz, bunca hafta geçti, neden bir tane bile ciddi, sebep-sonuç olasılıklarına dayanan tek bir karşı çıkış bile yapılamadı?

Uzaktan eğitimle fizyoterapi diploması veren ülkeler

Siz sanıyor musunuz ki böyle ilerici bir uygulamayı bizim bürokratlarımız icat etti de onun için görüşülmesini talep ediyorlar? Sanıyor musunuz ki gerçekten bu uygulama sağlıksızdır? Hayır, gerçekler hiç de öyle değil. Bilim ve tıp alanındaki seviyeleri bizden ileride olan ABD, Japonya, İngiltere, Kanada ve Avustralya örnekleri var. Bunların hepsi gelişmiş ülkelerdir ve çok ciddi eğitim kurumları dahil olmak üzere pek çok üniversite vasıtasıyla uzaktan eğitimle fizyoterapi diploması vermektedirler. Sizce, uzaktan eğitime karşı çıkan kaç fizyoterapist ya da fizyoterapist adayının bu gerçekten haberi var? Etrafa küfretmek, toplumun çıkarını düşünen fizyoterapistleri de galeyana getirmek isteyen fizyoterapistlerin bu gerçeği görmesini engellemek ve belki de bazı siyasi amaçlarla tüm halkı galeyana getirmeye çalışmak reva mıdır? Lütfen hiç kimse bilim, eğitim gibi bütün toplumu ilgilendiren konuları siyasi amaçlarına alet ederek gerçeği örtbas etmesin. Uzaktan eğitim, belirli koşulları yerine getirebilen sayılı insanın yararlanabileceği, şart ve usulleri olan, mezun olanların ne tür haklara sahip olacağı açıkça belirlenmiş, gelişmiş ülkelerde zaten uygulanmakta olan ciddi bir alternatiftir. Bu uygulamanın kendine has üstünlükleri olduğu gibi, iyi ayarlanmazsa olası zararları da söz konusudur, bunları konuşalım, siyasetten ve komplekslerden uzak bir şekilde… Unutulmamalıdır ki senin ya da benim üç günlük ömrümüzdeki çıkarlarımız, ego sorunlarımız değil, tüm toplumun ve gelecek nesillerin çıkarı daha önce gelir ve bunun için çağa uygun her gereklilik adam gibi masaya yatırılmalıdır. Fizyoterapi bu uygulamaya uygundur ya da değildir, bu hiç önemli değil, önemli olan bunların konuşularak bu imkândan yurttaşların en uygun biçimde yararlanabilmesinin gecikmeden sağlanmasıdır. Fizyoterapistlerin ya da başka bir meslek grubundan insanların oldukça kişisel gerekçelerle eğitimci rolüne soyunmaları doğru değildir. Belki bundan 40 sene sonra fizyoterapi dâhil nice bölümden diplomalarını uzaktan eğitimle alan başarılı meslek erbapları, başarılı akademisyenler göreceğiz. Belki de o kadar bile beklememize gerek yoktur, mesela annaannemizin uzaktan eğitimle psikoloji diploması aldığını göreceğimiz günler kapıdadır, kim bilir?..

Not: Aslında beni oldukça kızdırmış olan fizyoterapistler olmasına rağmen bu yazıda bu tip şahsi ve gerilimli konulara yer vermek istemedim. Çünkü üç beş tane kendini bilmez edepsiz yüzünden, binlerce tertemiz mensubu olan bir meslek grubu zan altında kalmamalı.

Ek:Uzaktan eğitimi çok uzaktan ve hep uzaktan zanneden, zannetmekle kalmayıp gerçek sanki öyleymiş gibi “klinik ve pratik çalışmalardan uzak kalmış fizyoterapistler yetiştirilecek” gibi saçma hayaller kuranlara, bu hayallerini gerçek sanıp kendi çapında toplumu uyarmaya çalışanlara sesleniyorum. Yıllardır Amerika’da yaşayan bir tanıdığımın, konuyla ilgili olarak düştüğü şu notu dikkatle okumalarını öneriyorum. Meselenin bir anlamda özeti budur ve ne kadar asılsız bir iftiranın peşinden gidildiğini umarım siz de görürsünüz. Size düşen, sizi kimin yok yere gaza getirdiğini bulup onları kınamak olmalıdır, milleti yalan ve iftiralarla kışkırtmak değil…

Sevgili dünyadan habersiz yurttaşlarım. Uzaktan eğitim zannettiğiniz gibi pratiğin tamamen kaldırılması, sınavlara evden girilmesi ya da canı isteyenin hemen alıp başarıyla mezun olması anlamına gelmiyor. Uzaktan eğitimi verilen dersler pratik ya da laboratuar içeriyorsa bunlar gene ortamında yapılıyor. Yani sadece teori/ders kısımları evden öğreniliyor. Kaldı ki her şeyi kendi kendinize öğrenmek zorunda olduğunuzdan, açıklama yapacak kimse olmadığından aslında bazı konuları uzaktan eğitimle öğrenmek okulunda öğrenmekten çok daha zor. Yani merak etmeyin, işsiz kalmazsınız. 🙂

Altını çizerek söylemek istiyorum ki, ben uzaktan fizyoterapi eğitimi verilsin ya da verilmesin demiyorum. Uzaktan eğitim konusu genel olarak her bölüm için masaya yatırılsın, uzmanlar, bilirkişiler ve yetkili birimler bu konuyu enine boyuna araştırsın. Uzaktan eğitim medeni bir fırsat, eğitim seviyesini yükseltmek için güzel bir yoldur. Fizyoterapi eğitimi buna uygun bulunur veya bulunmaz, mesele bu değil, mesele şu ki, birtakım fizyoterapistlerin uzaktan eğitim konusuna hiçbir gerçek ve akılcı delil getirmeden karşı çıkması ve konuşanları bile susturmak istemesi barbarlıktır.

Bir soru, bir yanıt

Konuyla ilgili endişelerini dile getiren ve uzaktan eğitime karşı olan fizyoterapi öğrencisi bir arkadaşımızla e-postalaştık. Aşağıdaki açıklamamdan sonra konuya çok daha ılımlı yaklaştı. Bu sebeple ben bu yazışmayı, gereksiz ve şahsi kısımlarını çıkartarak buraya da aktarmayı uygun buldum ve kendi cevabımı sizlerle paylaşmak istedim.

Peki, uzaktan eğitimin sınavsız olması ve her iki yıllığa bu şansın verilmesi sizce adil bir durum mu? Kimsenin okuma hakkı elinden falan alınmıyor sonuçta; sınavı kazanan gider okulunu okur. Şu anki alt yapıyla uzaktan eğitimle fizyoterapist yetiştirilemez. Çünkü biz 4 bin civarı öğrenciye bile yeterli laboratuar yok, yeterli hoca yok. Bu uygulama altyapısı oluşturulmadan yapılırsa 100 bin civarı öğrenciye bu hak tanınacak ve olacakları siz düşünün artık… Umarım YÖK bu kadar hızla, mantar gibi çoğalttığı FTR okulları varken zor olanı seçip de ortalığı bulandırmaz.

Elbette, böyle bir şey gündeme gelirse buna karşı çıkılır; altyapısız, hazırlıksız ve adaletten uzak bir uygulamayı ne ben ne de vicdan sahibi başkası kabul eder. Ama bunlar felaket senaryoları gibi duruyor, böyle senaryoların aslı astarı yok. Zaten bu bahsettiğin 100 bin civarı öğrenciyi uzaktan okutma olasılığı için de altyapı yok, zaten ön çalışma için gündeme getirilen iki yıllık FT mezunlarının sayısı da birkaç bin ancadır, o da ayrı bir konu. Her uzaktan eğitimin kendine has şartları olur. Bu düzenlemeleri yapacak insanların kendisi de fakülte mezunu ve çevrelerinde ailelerinden, arkadaşlarından yüzlerce örnek var. Her iki yıllık mezununa böyle bir uzaktan eğitim verileceğini zannetmiyorum, bu hakkı elde etmek için belirli şartlar aranır. En basitinden X üniversitesi pilot olarak bu uygulamaya başlarsa, atıyorum azami 40 öğrenci alabilir ki binlerce adaydan bu kırk kişiyi seçmenin en doğru yolu araştırılır. Bir başka nokta, fizyoterapi şimdilik ülkemizde uzaktan eğitime uygun olmayabilir, öyleyse de gerekli çalışmalar yapılarak belki on sene sonra uygun hale getirilebilir, belki de hiçbir zaman olmaz… Toplumda herkes iyi bir aile ortamında, rahatça ders çalışabildiği ortamlarda yaşamıyor, mevcut eğitim fırsatlarını kaçırmak zorunda kalmış o kadar çok insan var ki… İnsanları eğitmek, topluma kazandırmak lazım, elbette bunu hak edenleri. Ama bazı şansları kaçırmış olanlara bir şans sunmadan kimin hak edip etmediğini de bilemeyiz.