Uzmanlar: Tip 2 Diyabetin Tersine Çevrilmesi Mümkün

Tip 2 diyabeti tersine çevirmek düşündüğünüzden daha hızlı olabilir. Dünya genelinde yaklaşık 850 milyon insan bu kronik hastalıkla yaşıyor, ancak uzmanlar birkaç kanıtlanmış yaşam tarzı değişikliğiyle iyileşmenin mümkün olduğunu söylüyor.

Tip 2 diyabet; körlük, böbrek yetmezliği ve kalp hastalığı riskini artıran, zayıflatıcı ve yaşamı tehdit eden bir kronik hastalıktır. Ancak giderek artan bir şekilde, bunun ömür boyu yaşamak zorunda olduğunuz bir durum olmadığını öğreniyoruz.

Amerika Birleşik Devletleri’nde her 10 kişiden biri ve dünya genelinde 830 milyondan fazla kişi bu hastalıkla yaşıyor; bunların %91’i tip 2 diyabet hastası. Tip 1 diyabetin aksine, tip 2 diyabet yetişkinlikte gelişme eğilimindedir. Ayrıca, Amerikalıların yaklaşık üçte biri prediyabet hastasıdır; ancak %80’inden fazlası bunun farkında değildir.

“Tip 2 diyabet, evinizde termit olması gibidir; ilk başta pek çok semptom göstermez, ancak zamanla ciddi iç hasara neden olabilir,” diyor Massachusetts’teki Joslin Diyabet Merkezi’nde kıdemli personel hekimi Osama Hamdy. “İyi haber şu ki, hastalığı erken yakalayıp müdahale edersek, tersine çevirebilir veya remisyona sokabiliriz.”

İşte tip 2 diyabeti tersine çevirmek için gerekenler ve neden remisyonun genellikle insanların düşündüğünden daha hızlı gerçekleşebileceği.

Tip 2 Diyabetin Vücutta Neden Olduğu Sorunlar Nelerdir?

Tip 2 diyabet, insülin direnci veya üretimi ile ilgili sorunlardan kaynaklanır.

İnsülin, yediğimiz gıdalar kan şekeri (glikoz) olarak parçalandığında pankreas tarafından salınan bir hormondur. Bu hormon, glikozu kan dolaşımından vücut hücrelerine taşımaya yardımcı olur ve böylece vücudumuza enerji ve organlarımıza hayati besinler sağlar.

“Bir kişi tip 2 diyabet olduğunda, bu süreç düzgün çalışmıyor,” diye açıklıyor Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi’nde diyabet, endokrinoloji ve metabolizma bölümünde yardımcı doçent Sydney Blount.

Hücrelerde insülin direnci meydana geldiğinde veya pankreas yeterli hormon üretemediğinde, kan dolaşımındaki fazla glikoz organlar için toksik hale gelir ve vücuttaki kan damarlarına zarar verir.

“Hasarlı kan damarları, diyabetin amputasyonlar, erektil disfonksiyon, diyaliz, demans, körlük, kalp krizi ve inme gibi durumların önde gelen nedeni olmasının sebebidir,” diyor Texas Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde doçent ve diyabet araştırmalarına imza atmış Elizabeth Vaughan. Diyabet ayrıca son evre böbrek hastalığı, sinir hasarı ve çeşitli kanser türlerine de yol açabilir.

Ancak umut verici bir haber var: “Tip 2 diyabet, büyük ölçüde tersine çevrilebilir metabolik anormalliklerden kaynaklanır,” diyor Tufts Üniversitesi Friedman Beslenme Bilimi ve Politikası Okulu’nda kardiyolog ve Gıda İlaçtır Enstitüsü direktörü Dariush Mozaffarian. Bu, mütevazı kilo kaybı, azalmış stres, daha sağlıklı bir diyet ve daha fazla fiziksel aktivitenin “vücudun organlarının ve dokularının normal işlevini geri kazanmak için çalışabileceğini” ifade eder.

Kilo Kaybı Diyabeti Nasıl Tersine Çevirir?

Kilo kaybı, diyabet remisyonunu sağlamanın en etkili yoludur; çünkü “insülin direnci, yüksek seviyede visseral yağla yakından bağlantılıdır,” diyor UCLA David Geffen Tıp Okulu’nda tıp profesörü ve diyabet üzerine çok sayıda çalışma yapmış O. Kenrik Duru.

Visseral yağ, karaciğer ve bağırsaklar gibi organları çevreleyen iç yağtır; bu yüzden visseral yağı fazla olan kişiler “genellikle daha büyük göbeklere sahip olurlar.” Tam olarak nasıl olduğunu anlamasak da, Duru, “visseral yağların, kandan glikoz emen organlarla iletişim kurarak bu organlarda tip 2 diyabete yol açan insülin direncinin gelişmesine neden olduğunu biliyoruz,” diyor.

Bu, yüksek bir vücut kitle indeksi (VKİ)’nin tip 2 diyabet riskini önemli ölçüde artırdığını gösteren uzun vadeli araştırmalarla da desteklenmektedir. “Sadece %7’lik bir kilo kaybı bile insülin duyarlılığını %57 oranında iyileştirir,” diyor Hamdy.

ABD Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü, VKİ’nizi kontrol etmenizi sağlayan bir çevrimiçi araca sahiptir; böylece tip 2 diyabet geliştirme riskinden uzaklaşmak için hangi “normal kilo” kategorisine ulaşmanız gerektiğini öğrenebilirsiniz. Ancak uzmanlar, VKİ’nin her zaman genel sağlığın en iyi ölçütü olmadığını vurgulamaktadır.

Egzersiz Diyabeti Tersine Çevirmeye Nasıl Yardımcı Olur?

Egzersiz de büyük bir fark yaratır; “fiziksel aktivite kilo kaybını teşvik eder ve kaslarınızı güçlendirerek kandan glikoz emilimini artırır,” diyor Duru.

Ayrıca, egzersiz “insülin duyarlılığını artırır” ve kas hücrelerinin glikozu kan dolaşımından taşıma yeteneğini geliştirir, diyor Vaughan. “Bu yüzden her zaman yemekten sonra yürüyüş yapmayı öneririm.”

Yeterince egzersiz yaptığınızdan emin olmak için, Amerikan Diyabet Derneği haftada en az 2,5 saat orta düzeyde fiziksel aktivite veya bunun yarısı kadar şiddetli fiziksel aktivite—artı haftada en az iki kez güç antrenmanı—önerir.

Diyet ve Yaşam Tarzı Diyabeti Tersine Çevirmeye Nasıl Yardımcı Olur?

Diyetinizi değiştirmek, glikoz seviyelerinizi “kan şekeri artışlarını en aza indirerek ve sindirimi yavaşlatarak” iyileştirebilir, diyor Vaughan.

Diyet değişiklikleri, toplam kalori sayınızı azaltmayı ve beyaz ekmek, beyaz pirinç ve beyaz makarna gibi rafine tahılların alımını sınırlamayı içerebilir; çünkü bu gıdalar vücutta glikoz artışlarına neden olabilir.

“Eklenmiş şeker alımını tamamen ortadan kaldırmak da önemlidir; çünkü bunlar boş kalorilerdir ve yüksek glisemik indekse sahiptir,” diye ekliyor Hamdy. Tortilla, kraker, noodle, bazı kahvaltılık gevrekler ve mısır ile patates gibi nişastalı sebzeler de glisemik indeksi yüksek gıdalardır ve bunları sınırlamak isteyebilirsiniz.

Ayrıca, lif ve protein alımınızı artırmak önemlidir; çünkü lif glikoz emilimini yavaşlatır ve tokluğu artırır, protein ise yağsız kas kütlesi oluşturmaya yardımcı olur. “Minimal işlenmiş gıdalar ve yağsız etleri tercih edin,” diye öneriyor Vaughan, “ve böbreklerinizin fazla şekeri filtrelemesine yardımcı olduğu için günde sekiz bardak su içtiğinizden emin olun.”

Kilo kaybı ve diyet değişikliklerinin yanı sıra, yaşam tarzı iyileştirmeleri de önemlidir. “Yeterince uyumamak ve çok fazla stres yaşamak kan şekeri seviyelerini yükseltir,” diyor Vaughan. “7 ila 9 saat uyku hedefleyin ve stresi azaltmak için rahatlama teknikleri uygulayın.”

Tüm bu unsurları ele alan bir yaklaşım “en iyi sonuçları verecektir,” diyor Stanford Üniversitesi’nde diyabet tedavisinde uzmanlaşmış endokrinolog Sun Kim.

Tip 2 Diyabeti Tersine Çevirmek Ne Kadar Sürer?

Bu çok yönlü yaklaşım o kadar iyi kanıtlanmıştır ki, Hamdy, Joslin Diyabet Merkezi’nin özellikle diyabet remisyonu için tasarlanmış bir program oluşturduğunu söylüyor. “Programa katılan hastaların %80’i iki yıl içinde diyabet remisyonuna giriyor,” diyor.

Ancak hastalığı tersine çevirmek herkes için bu kadar uzun sürmek zorunda değil. “Diyabet süresi ne kadar kısa ve kilo kaybı yüzdesi ne kadar yüksek olursa, sonuçlar o kadar iyi olur,” diyor Hamdy.

Aslında, tip 2 diyabet riskinizi ilk başta artıran fazla kiloyu verdiğinizde, glikoz seviyelerinizin remisyon düzeyine günler veya haftalar içinde düşebileceğini görebilirsiniz—tıpkı bariatrik cerrahi geçiren hastaların sıklıkla yaptığı gibi.

Bu, glikoz seviyelerinin yükselmesine neden olan beslenme alışkanlıklarında önemli iyileşmelerle de gerçekleşebilir. “Tip 2 diyabet teşhisi yeni konmuş bir kişi, diyet değişiklikleri yoluyla kan şekerini hızla normale döndürebilir,” diyor Kim, “özellikle de günde altı normal gazoz gibi ‘büyük bir kalem’i aniden keserse.”

Sağlıklı glikoz seviyelerine geri dönmek yalnızca başlangıçtır. Diyabet, “en az üç ay boyunca diyabet ilaçları olmadan glikoz sayıları diyabet tanısı eşiğinin altında kalana kadar” remisyonda sayılmaz, diyor Kim.

Başka bir deyişle, remisyon düzeyinde glikoz sayılarına ulaşmalı ve orada kalmalısınız. Hastalık, önemli kilo artışları veya kötü beslenme alışkanlıklarının geri dönüşüyle her zaman geri dönebilir.

“Tip 2 diyabetin önlenebilir olduğunu unutmamak önemlidir,” diyor Blount, “ve önleme en iyi ilaçtır.”