Kur’an’a Göre Beslenme Olur mu?

Televizyonda rastgele bir kanal ve rastgele bir program açık. Programa katılanlardan biri ilahiyat profesörü, diğeri ise bir hekim. İster istemez konuşulanlar kulağıma çalınıyor, konu, tabiatın şifa sırları. Ancak bu “sırlar” İslamî bir referansla anlatılmak isteniyor.

Eşek kutsal bir hayvan mıdır?

Kur’an-ı Kerîm’de yer verilip ismi geçen hayvanlardan biri de eşektir. Bu durumda eşeğin diğer hayvanlardan bir üstünlüğü veya “faydalı sırları” olabilir mi? O zaman eşekleri sevip ve koruyup diğer hayvanlara zulüm mü etmeliyiz? Yani, eşeğe yer verilmiş olması diğer hayvanların değerini mi düşürmüştür yahut eşeği çok daha kerametli mi kılmıştır? İkisi de değil. Bu tutum, kutsal metinlerin güya “çok gizli anlamlarına” kafayı takmış, her noktasına virgülüne kimsenin o güne kadar fark edemediği anlamlar yükleyerek kast edilmeyen anlamları dahi kafalarına göre uyduranlar yüzünden çıkmıştır. Eşek de diğer hayvanlar gibi yaşam hakkına saygı duyulması gereken bir canlıdır ve örneğin attan yahut köpekten yahut serçeden daha aziz değildir, denktir.

Yine isimleri geçirilen İncir ve zeytin Anadolu medeniyetlerince de “kutsal” kabul edilen meyvelerdi. Mezopotamya coğrafyası ve etrafında bu iki meyvenin önemi uzun yıllardır biliniyordu. Hurma ise, zaten değeri anlaşıldığı için Araplar tarafından yoğun olarak tüketilen, tarımı ve ticareti yapılan bir kritik önemde meyveydi. O toplumun yakından tanıdığı bu gibi bitkilerden örnekler verilmesi onların anlayışını kolaylaştırmıştır ancak sadece ve bol bol bu meyvelerden beslenin gibi bir anlam pek tabii yoktur.

Kur’an’daki Beslenme: Çerçeve mi, Reçete mi?

Kur’an, beslenme konusunda detaylı bir kılavuz sunmaz; daha ziyade genel prensipler çizer. Örneğin, helal ve temiz gıdaların tüketilmesini teşvik eder (Bakara 168). Bu, hijyen ve dengeye vurgu yapar, ancak modern diyet kitaplarındaki gibi kalori sayımları veya besin piramitleri içermez. Hadisler de benzer şekilde, aşırı yememeyi önerir (Buhari, Edeb, 52), ki bu obezite riskini azaltan bir tavsiye olarak görülebilir. Ancak bu metinleri bilimsel ve sanki daha detaylı bir beslenme rehberi gibi gibi yorumlamak, hem metinlere haksızlıktır hem de bilime zarar verir.

Böyle yaklaşımlar, dinî metinleri zorlayarak güncel sağlık trendlerine uydurmaya çalışır. Örneğin, bir meyvenin ayette geçmesi, onu “mucizevi şifa” yapmaz; o dönemdeki kültürel bağlamı yansıtır. Bilimsel çalışmalar ise (örn. WHO’nun beslenme raporları), dengeli beslenmenin faydalarını gösterir, ama bu dini bir zorunluluk değil, evrensel bir gerçekliktir. Güvenilir kurumların güncel beslenme tavsiyeleri de Kuran’la çelişmemektedir. Bu durumda, beslenmeyle ilgili devasa bilimsel külliyatı bırakıp Kuran’a göre nasıl beslenilebilir? Bunlar ilgi çekme çabalarıdır…

Prim Kasma Ama Ne Uğruna?

“Beslenmeyi dini metinlere göre şekillendirme” tutumu, abesle iştigaldir. Kutsal metinler, ahlaki ve manevi rehberlik için vardır; tıbbi reçete değillerdir. Bu yaklaşım, insanları bilimsel tedavilerden uzaklaştırabilir – örneğin, bir hastalığın “dini şifası” arayışında tıbbi yardımı geciktirerek. Dinî metinleri literal yorumlamak, dogmatizmi besler ve rasyonel düşünceyi engeller. Nitekim Osmanlı’nın yıkılış sebeplerinden biri dahi bu hataya düşmek değil miydi?

Dinen bile uygun olmayan bu tutum, metinleri aşırı yorumlayarak asıl mesajı bozar. Peygamberin dönemi, beslenmeyi basit ve dengeli tutmayı vurgular, ancak günümüz “dinî diyet” pazarlaması, ticari kazanç odaklıdır. Araştırmalar bile bu tür yorumların dini inançları zayıflattığını gösteriyor (ör. Pew Research, “In U.S., Decline of Christianity Continues at Rapid Pace” 2019).

Günlük Hayatta Gerçekçi Beslenme Yaklaşımını Benimseyin

Beslenmeyi metinlere dayandırmak yerine, bilimsel kanıtlara odaklanın, örneğin:

Dengeli gıdalar (meyve, sebze, tahıl) tüketin – Akdeniz diyeti, kalp sağlığını korur (Estruch et al., 2013, NEJM).
Aşırıdan kaçının; intermittan fasting, metabolizmayı iyileştirir (de Cabo & Mattson, 2019, NEJM).
Su ve temizlik: Hidrasyon, sağlığın temeli (Institute of Medicine, 2005).

Sonuç? “Kur’an’a göre beslenme” gibi iddialar, metinleri zorlar. Gerçek hikmet, dengeli ve bilim temelli bir yaşamda yatar.