Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedenleri

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedenleri

Yazan: Dr. Murat Kınıkoğlu

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 1: Yeteri kadar uzun ve kaliteli uyuyamıyorsanız yorgunluktan kurtulamazsınız

Toplam uyku sürenizin 6 saatten az olması hâlinde ertesi gün kendinizi yorgun hissedersiniz. Bazı insanlar yatakta 8 -10 saat geçirmelerine rağmen uykuları yeterli kalitede olmadığı için ertesi gün yorgun olurlar. İki üç saatte bir uyanan, yatakta kendileriyle boğuşan, sağa sola dönüp duran bu insanlar dinlendirici uyku fazlarına giremedikleri için ertesi gün yorgun olurlar. Nasıl uyuduğunuzu en iyi kendiniz bilirsiniz. Uyandığınızda yatak çarşafınızı altınızda dertop olmuş buluyorsanız muhtemelen iyi uyumamışsınızdır.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 2: Uyku apnesi yorgunluk nedeni olabilir

Şişmanlık, geniz eti, burun devisyonu gibi nedenlerle nefes alıp verme düzeni bozulan, apne nöbetleri geçiren kişiler yeterli oksijeni alamadıkları için ertesi gün kendilerini yorgun hissederler. İşin kötü tarafı uyku apnesi olan hastaların çoğu kalitesiz uyuduklarının farkına varmazlar. Eşinizin gözlemleri önemlidir. Horlayan insanlarda uyku apnesi daha çok olur. Bazen kesin teşhis için uyku laboratuvarında bir gece geçirmeniz gerekebilir. Tedavide, doktorunuz apne nöbetlerini engelleyen solunum cihazı kullanmanızı isteyebilir, bazen küçük dile veya yumuşak damağa operasyon gerekebilir.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 3: Yanlış beslenme yorgunluk yapabilir

Beslenmelerinde protein, karbonhidrat, yağ dengesini iyi kuramayan, çeşitli nedenlerle iyi beslenemeyen insanlar yorgunluktan şikâyet ederler. Tek yönlü beslendiğinizi düşünüyorsanız, bir örnek olması açısından, örneğin devamlı, ekmek, pilav, makarna yiyorsanız veya “Ben et yemeden doymam, arkadaş!” diyenlerdenseniz bu ihtimali aklınıza getirin.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 4: Kansızlık-Anemi

Ülkemizde sık görülen yorgunluk nedenlerinden biridir. Daha çok bayanlarda ve çocuklarda görülür. Hastalar soluk benizli olurlar, çabuk yorulmaktan ve çarpıntıdan da şikâyet ederler. Basit bir kan sayımı ile tanı kolayca konur. Kandaki hematokrit ve hemoglobin seviyeleri düşük çıkar. Doktorunuz kansızlığın nedenine göre tedavi önerecektir. Demir eksikliğine bağlı kansızlık ülkemizde sık görülür ve birkaç aylık demir tedavisi ile yorgunluk şikâyeti kaybolur.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 5: Depresyon

Bana en sık gördüğünüz yorgunluk nedeni hangisidir diye sorarsanız: “depresyon” cevabını veririm. Mutsuz insanlar kendilerini hep yorgun hissederler. Uzun mesai saatleri olan, iş hayatında veya özel hayatında stres altında yaşayan, işine gidip gelirken trafikte uzun saatler geçiren insanlarda yorgunluk çok görülür.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 6: Bazı ilaçlar yorgunluk yapabilir

Örneğin antidepresan ilaçlar, betablokerler başta olmak üzere bazı tansiyon ilaçları, antibiyotikler, antihistaminikler, statin grubu kolesterol ilaçları (yüksek dozlarda) yorgunluk yapabilir. İlaçlarınızın prospektüslerini dikkatli okuyun. İlacınızdan şüpheleniyorsanız bırakmadan önce doktora danışın.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 7: Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması)

Sık gördüğümüz yorgunluk nedenlerinden biridir. En çok Haşhimoto rahatsızlığı dediğimiz tiroid bezinin otoimmün rahatsızlığında görülür. Tiroid içindeki nodüllere bağlı olarak veya yaşın ilerlemesi sonucu tiroid bezinin küçülmesi ile de hipotirodi ortaya çıkabilir. Teşhis çok kolaydır. Bir kan numunesi verin ve TSH değerinizi ölçtürün. Yüksek çıkması tiroid bezinizin yeteri kadar çalışmadığını gösterir. Tedavide doktorunuz ağızdan tiroid hormonu verecektir. Eksik tiroid hormonlarının yerine konması ile şikâyetleriniz süratle düzelir.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 8: Aşırı çay kahve tüketimi yorgunluk yapabilir

Az miktarda çay ve kahve; yorgunluk giderici, enerji verici, dikkat ve konsantrasyonu artırıcı bir etki yapar. Uzun bir süre fazla miktarda içilmesi ise nabzı, tansiyonu ve kas gerginliğini artırarak yorgunluk yapar. Miktar kişiden kişiye değişebilir ama günde on bardaktan fazla çay-kahvenin yorgunluk nedeni olabileceğini söyleyebiliriz. Çay, kahve bağımlılık yapan içeceklerdir. Birden kesmeniz hâlinde baş ağrısı, sersemlik gibi şikâyetler ortaya çıkabilir, yavaş yavaş azaltarak makul bir miktara inmeye çalışın.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 9: Gizli enfeksiyonlar

Hepatit B ve C gibi kronik enfeksiyonların, bayanlarda sık görülen sistit ve üriner sistem enfeksiyonlarının yorgunluk yapabileceği bildirilmiştir. Gizli hepatitler kan tetkiki ile kolayca yakalanır (HBsAg, AntiHBs, Anti HCV değerlerine bakılır). Sistit rahatsızlığında idrarda lökosit adını verdiğimiz iltihap hücreleri fazla miktarda görülür. Enfeksiyonlarda genel olarak kan lökosit sayısı artar, sedimantasyon ve CRP değeri yükselebilir. Enfeksiyon kaynağının ve enfeksiyon etkeninin belirlenmesi ili uygun tedavi verilerek hastalık tedavi edilir.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 10: Şeker hastalığı

Kandaki şeker, hücrelerimizde yakıt olarak kullanılır. Şeker hastalarında şekerin hücreye girişi ve kullanımı bozulmuştur, yeteri kadar yakıt bulamayan hücreler yorgunluk hissine neden olurlar. Gizli şekerin de uzun dönemde yorgunluk yapabileceğini unutmayın. Teşhis için açlık kan şekeri ve HbA1C ölçümleri yaptırın. Şekerinizin yükseklik derecesine göre diyet veya ilaç tedavisi ile sorun hallolacaktır.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 11: Kalp hastalığı

Eğer yorgunluk istirahatte değil de daha çok bir iş yaparken, merdiven çıkarken, yürürken ortaya çıkıyorsa sorun kalbinizde olabilir. Çoğu hastada efor esnasında hafif de olsa göğüste bir yanma ya da baskı hissi vardır. EKG, efor testi ve gerek görülürse daha ileri tetkiklerle teşhis konulur. Kalp damarlarının diyet, ilaç, stent veya bypass gibi metotlarla açılması ile yorgunluk ortadan kalkar veya azalır.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 12: Kronik böbrek hastalığı

Böbreklerimiz üre başta olmak üzere vücudumuzdaki atık maddelerin, toksinlerin atılmasını sağlar. Böbreklerin rahatsızlanması bu toksinlerin vücutta birikmesi sonucu yorgunluğa neden olur. Kanda üre, kreatin gibi değerlere bakılarak veya ultrasonografi ile böbrekler görünür hâle getirilerek teşhis kolaylıkla konabilir. Hastalığın safhalarına göre çok su içmekle başlayıp dializ ve böbrek nakline kadar değişen tedavi yolları vardır.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 13: Gece gündüz vardiyalı çalışanlar

İkişer günlük veya haftalık vardiyalarda gece gündüz değişimli çalışanlar yorgunluktan şikâyet edebilirler. Değişimler sırasında 8 saatlik uyku periyotlarına dikkat etmeleri gerekir.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 14: Kronik yorgunluk sendromu

Eğer yorgunluk şikâyetiniz aylardır, yıllardır varsa “kronik yorgunluk sendromu” denilen (aslında ne olduğu tam olarak bilinmeyen) rahatsızlıktan şüpheleniriz.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 15: Fibromyalji rahatsızlığı

Sinir sistemi gerginliği yaygın kas eklem ağrıları, özellikle ense boyun omuz ağrıları ile karakterize bir rahatsızlıktır. Yorgunluk, fibromyaljinin en önemli bulgularından biridir. Özel bir tetkiki yoktur, doktorunuz sizin anlattıklarınıza ve muayene bulgularınıza göre teşhis koyacaktır. Tedavide spor ve antidepresan ilaçlardan yararlanıyoruz.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 16: Sigara

Sigara, tek başına yorgunluk nedenidir. 20 yılı aşkın bir süredir sigara içiyorsanız ve yorgunluktan şikâyet ediyorsanız sebebi muhtemelen içtiğiniz sigaradır. Kanın akciğerlerde yeteri kadar oksijen alamaması ve biriken toksik maddeler yorgunluk nedenidir.

Hâlsizlik ve Yorgunluk Nedeni 17: Bahar yorgunluğu

Bahar aylarında sebebini bulamadığımız yorgunluklara “bahar yorgunluğu” der geçeriz. Doktor iyi kötü bir teşhis koyduğu için memnun olur, hasta yorgunluğunun altında önemli bir sebep olmadığına sevinir.

Hâlsizim / Yorgunum, Ne Yapayım? Cevap: Bilinçli ve Düzenli Spor!

Gördüğünüz gibi, yorgunluğun pek çok nedeni var. Tedavi için yapacaklarımız yorgunluğumuzun nedenine göre değişir. Yazımın başında söylediğim gibi bazen yorgunluk nedenini bulamayız. O zaman ne yapacağız? Yorgunluk konusu ile ilgili olarak Psychological Bulletin dergisinde bir çalışma yayınlandı. Georgia Üniversitesi’nde ki doktorlar 6807 gönüllü üzerinde yaptıkları çalışmada düzenli fiziksel aktivite yapmaya başlayan kişilerin yorgunluk şikâyetinde belirgin azalma olduğunu bulmuşlar. Araştırmacılar yorgunluk şikâyeti olan kişileri üç gruba ayırmışlar, birinci gruba her gün düzenli olarak hafif bir egzersiz (20 dakikalık hızlı yürüme), ikinci gruba orta şiddette bir egzersiz (20 dakika dirençli bisiklet çevirme) yaptırmışlar, üçüncü grup ise hiç egzersiz yapmamış. Sonuçta hafif egzersiz yapan gruptakilerin yorgunluk şikâyetinde % 65, orta zorlamalı egzersiz yapan yani bisiklet çeviren grubun yorgunluk şikâyetinde ise % 49 azalma görülmüş. Spor yapmayanlar yorgunluktan şikâyet etmeye devam etmişler.

“Hâlsizim, yorgunum, yerimden kalkacak halim yok,” diyorsanız ve doktorunuz bu şikâyetlerinizi izah edecek organik bir neden bulamadıysa yapacağınız şey daha çok spor ve egzersiz yapmak olmalı.

Vücut geliştirme, bodybuilding, fitness ve sağlıklı yaşam konularıyla dolaylı yoldan ilgili olup halsizlik, dermansızlık, bitkinlik, takatsizlik, mecalsizlik ve, yorgunluk nedeni, nedenleri/sebepleri hakkında olan bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: Lachlan Hardy, John and Keturah, chuckoutrearseats, istolethetv ve Frederic Poirot Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır.