Çeviren: İlşad Özkan
Alina Bradford, LiveScience.com | Zinde Türkiye – Bazı insanların eklemleri çıtır çıtır, çatır çatır, kıtır kıtır, kütür kütür, pıtır pıtır sesler çıkartarak âdeta bir konser verir. Fakat, tüm müziğin gerçek sebebi ne olabilir? Aslında tüm bu seslerin arkasında eklemlerden kaçan gazlar, tendon ve bağ dokuların hareketi ve eklem yaşlanması yatıyor.
Çıtlayan eklemler romatizmaya mı sebep oluyor?
Kaliforniya Los Robles hastanesinin ortopedi cerrahı Dr. Greg Tchejeyan, “Eklem çıtlatmanın romatizmaya sebep olması tamemen şehir efsanesidir,” diyor ve ekliyor, “Eklemlerinizi çıtırdatmak artrite sebep olmaz. Çıtırdama seslerine sebep olan şey, eklem sıvısındaki çözünmüş gazların aniden salınmasıdır.”
Eklem seslerinin sebepleri
John Hopkins Hastanesi Artrit Merkezi de bu durumu şöyle açıklıyor: “Kemiklere bağlanmış eklemi korumak için özel bir kapsül eklemi sarar. Koruyucu bir sıvı ise bu kapsülün içini doldurur. Bu sayede kaslar gres yağıyla yağlanmışçasına kaygan bir zemin üzerinde tutulurken, iyi beslenmeleri de sağlanır. Bu sıvı aynı zamanda kartilaj ve diğer dokular içinde tamponlama yapan bir çeşit yastık görevi görür. Ancak bu sıvının içerisinde besinlerin yanı sıra çeşitli çözünmüş gazlar da yer alır. Örneğin parmaklarınızı büktüğünüzde eklem kapsülü esner ve sıvının içindeki hava basıncı azalır. Bu bir vakum etkisi yaratır ve gazlar tekrar dolmaya başlar fakat bu esnada çıkan gazların oluşturduğu baloncuklar gürültülü bir şekilde patlar. Ekleminiz böyle bir gaz boşalmasından sonra tekrar bükülse bile tekrar çıtlatma sesi çıkartmaz çünkü bu sesi çıkartmak için sıvının içerisinin tekrar gazla dolması gerekmektedir.”
John Hopkins Hastanesi Ortopedik Cerrahi bölümü ise eklemlerden gelen çıtlama seslerinin diğer sebeplerinin tendon ve bağ dokular olduğunu söylüyor. Kasları kemiklere bağlayan tendonlar, lastik bantlara benzer. Benzer şekilde ligamenler de kemikleri birbirine bağlayan dokulardır. Cerrahi doktorlarına göre, eklemlerin üzerindeki tendonlar aniden kaydığında çıtlama sesi çıkartabilir. Ligamenler de eklem hareketlerinde hızlıca esnediklerinde bu sesi çıkartabilir. Onlara göre, oturduğunuz bir yerden kalkarken dizleriniz çatırdadığında duyduğunuz seslerin sebebi, dizinizin etrafındaki tendon ve ligamenleriniz.
Eklem gıcırdaması (krepitus)
Dr. Tchejeyan, eklemlerin gıcırdaması krepitus diye adlandırıldığını ifade ediyor. Kaygan, beyaz eklem kartilajı zamanla yumuşayıp incelir. Kaygan eklem yüzeyinin bu şekilde yıpranması ise iritasyona sebep olur ve eklem hattındaki hareketlerde gıcırdama sesi yaratabilir. Bu normal bir fizyolojik durumdur ve yaş ilerledikçe ortaya çıkar.
New York’taki Mount Sinai Hastanesi’nden romatoloji uzmanı Doç. Dr. Yusuf Ali, eklemdeki acıyı, şişliği, kilitlenmeyi ve dayanıksızlığı yok edecek garantili bir yöntem olmadığını ifade ediyor.
Bel, boyun ve el kütürdetmek güvenli mi?
Kaliforniya’daki Memorial Tıp Merkezi Eklem Yenileme bölümünün müdürü Dr. Timothy Gibson’un eklem kütürdetmesiyle ilgili görüşleri ise şöyle: “Ellerinizi kütürdetmek eklem kartilajınıza bir zarar vermez. Kendi kendinize sırtınızı kütürdetmenizse genelde zararsızdır.”
Dr. Tchejeyan da bu görüşe katılarak, kişinin kendi sırtını kütürdetmesinin ellerini kütürdetmesiyle benzer olduğunu onaylıyor ve bunun artrite sebep olmayacağını veya eklemlerin yerinden çıkmasına sebep olmayacağını söylüyor.
Fakat konu boyun kütürdetmesine gelince temkinli olmakta fayda var. Nitekim Dr. Gibson, “Nadir de olsa zorlu boyun kütürdetmelerinin fıtık ya da felce neden olduğunu gösteren vaka örnekleri var. Tekrar edeyim, kişi eğer kendi kütürdetiyorsa risk daha az olmaktadır.” diyerek okurlarımızı uyarıyor.
Eklemlerinizi koruyun
Dr. Gibson sözlerini şu önerilerle bitiriyor: “Koruma ve önleme tedaviden daha iyidir. Vücut ağırlığınızı kontrol altında tutmak ve eklem koruyucu egzersizleri alışkanlık hâline getirmeniz önemlidir. Ayrıca kaslarınızı güçlendirmeniz de eklemlerinizin şok emme özelliğini artıracaktır.”
Fotoğraf: Bu yazıdaki fotoğraf(lar) DepositPhotos.com veya ShutterStock.com’dan temin edilmiştir. Zinde Türkiye Sağlıklı Yaşam ve Spor Dergisi, bodytr.com
İlk yorum yapan siz olun