Koşu Ayakkabısı Nedir, Nasıl Olmalıdır, Nasıl Seçilir?

Koşu Ayakkabısı Nedir, Nasıl Olmalıdır, Nasıl Seçilir?

Yazan: Samime Ünlü Sonugüler

Koşu, vücudumuza yararlı katkılarda bulunan en iyi fiziksel aktivitelerden biri olarak kabul edilir. Düzenli bir şekilde koşmak, kilo vermeye fiziksel ve duygusal durumu iyileştirmeye yardımcı olacaktır. Aynı zamanda kemik gücünü arttıracak ve bir miktar da kas gelişimi sağlayacaktır. (Koşu hakkında daha detaylı bilgileri çeşitli Bodytr.com yazılarında bulabilirsiniz.)

Koşu, ayaklar ve vücut üzerinde en fazla stres yaratan birkaç aktiviteden hemen sonra ilk sıralarda gelir. Doğrusal bir harekettir ve önayağın arkasında daha az itme gerektirir. Koşucular öncelikle ayaklarının orta ya da ön bölümü üzerine basarlar. Koşu tarzına uyan bir yastıklamaya sahip, ayak şekline uyan ve denge sahibi bir koşu ayakkabısı bulmak sadece rahatlığınız için değil, genel sağlığınız için de önemlidir. Yanlış koşu ayakkabıları, ayaklardan kalçalara kadar olan vücut yolu üzerinde stres yaratabilir ve sırt alt bölgesinde ciddi sorunlara neden olabilir.

Koşu, hafif yanal hareketler içerir ve bu nedenle koşu ayakkabıları, diğer spor ayakkabıları türlerinden farklı bir etki düşünülerek tasarlanmıştır. Pratikte, koşu ayakkabısı koşucunun ihtiyacını karşılamak için sadece bir ekipmandır, önemli olan doğru olanının seçilmesidir.

Koşu ayakkabılarının hepsinin yastıklama, denge, hareket kontrolü gibi özellikleri vardır. Doğru bir koşu ayakkabısı seçimi için;
hangi tipte bir ayağa sahipsiniz (Bakınız: Ayak Tipinizi Öğrenme),
ne kadar mesafe koşacaksınız,
ne kadar yastıklı bir ayakkabı istiyorsunuz,
dengeli bir ayakkabı mı yoksa hareket kontrol özelliği olan bir ayakkabı mı istiyorsunuz
konularında satıcıya bilgi vermelisiniz.

Şimdi bir koşu ayakkabısının yapısal özelliğini inceleyelim:

1) Outsole / Dış Taban

Bu, ayakkabının altıdır. Yapısında karbon kauçuk ya da üfleme kauçuk kullanılır. Karbon kauçuk biraz sert, ağır ve dayanıklı bir malzemedir. Üfleme kauçuk ise nispeten daha hafif esneme özelliği olan bir malzemedir.

Dıştabanın yapısında esneme kanalları mevcuttur. Tabanın önayak bölümünü yatay biçimde kesen kanallar, ayağın normal bükülme noktası olan ayaktopu bölgesinin esnemesine ve doğala yakın yuvarlanmasına izin verirler.

Birçok koşu ayakkabısının alt bölümü iç ve dış parça olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bu, topuktan parmak ucuna doğru koşu hareketinin daha verimli olmasını sağlar.

2) Midsole / Orta Taban

Üst ve dış taban arasında şok emme özelliği olan yumuşak malzemedir. Bu bölüm, koşu ayakkabısının en önemli bölümüdür. Yastıklama seviyesini etkilemek için yapısında kullanılan malzemeler hareket kontrolünü ve dengeyi doğrudan etkiler.

Yastıklama miktarı genellikle ayakkabıların topuk yüksekliğiyle orantılıdır. Koşu ayakkabısında EVA ve poliüretan olmak üzere iki çeşit yastıklama malzemesi kullanılır. EVA hafiftir, çok fazla dengeli ya da dayanıklı değildir. Dayanıklılık için sıkıştırılarak kullanılır. Poliüretan ise daha yoğun ve dayanıklı bir malzemedir. Ayakkabıya denge verirken ağırlık da ekler.

Denge için bazı sertlik malzemeleri kullanılır. Bunlar genellikle ayağın dönmesini engellemek için ayakkabının orta ya da iç tarafında kullanılır.

3) Upper /Ayakkabı Yüzü

Bu bölüm, ayakkabının yumuşak kısmıdır. Genellikle hafif ve dayanıklı sentetik malzemelerin deri ile kombine edilmesiyle yapılır. Üst yapıda kullanılan bu malzemeler denge, konfor ve rahatlık sağlar fakat sıkı değildir ve oturmaz. Üst yüzde göz önünde bulundurulması gereken özellikler şunlardır:

Ayakkabı Kalıbı

Bu, ayakkabının temel şeklidir. Düz, kavisli ve yarı kavisli olmak üzere 3’e ayrılır:

Parmak Kutusu

Ayakkabını ön kısmıdır. Koşu esnasında ayak yayılacağından, bu bölümde ayağın esnemesi için yeterli yer olmalıdır. Bu bölüm, koşma sırasında parmak ucunun rahat hareket etmesini sağlar. Parmak kutusu çok dar olursa kas ve tendonlar sıkışacak, kramp ve ağrıya neden olacaktır. Genel kural olarak ayakkabını ucunda uzun parmakla ayakkabı arasında bir parmak genişliğinde boşluk olmalıdır.

Topuk Sayacı

Topuk bölgesindeki dengeyi artırmak için kullanılan bir malzemedir.

Aşil Çentiği

Topuk arka tarafında aşil tendonunu koruyan bir oluktur. Aşil tendonunun irritasyonunu önler. Rahatlığa katkıda bulunmak için güvenli bir adaptasyon sağlar.

Koşu Ayakkabısının Diğer Bölümleri

Omuzluk burnu: Omuzluk bölümünün her iki taraftan da öne doğru uzanan bölümüdür. Omuzluk bu bölümde son bulur.
Püskül bölümü: Püskül bölümleri genellikle metal ya da plastik kılıflarla korunur. Bu sayede bağcıkların sökülmesi engellenir. Bağcıkların her iki ucunda da bulunur.
Orta taban: Dış tabanın üzerine yerleştirilmiş ayrı bir taban bölümüdür. Tüm taban yüzeyini kaplar. Ayağın yastıklaması için çok önemli olan bu bölüm çeşitli malzemelerden yapılır.
Ökçe: Ayağın arkasını destekleyen ve ayakkabının altına da uzanan sert destek bölümüdür.
Dikişler: Ayakkabının bölümlerini birbirine tutturmaya ve ayakkabının daha ağlam olmasına yarar. Dikişler görünürdür ve süsleme açısından da önem arzederler.
Omuzluk: Aslında bir gemici tabiridir ve ayakkabılar için de kullanılır. Gemilerde baş veya kıç bölümünün her bir yanına denir. Taban üzerinde bulunan ve ayağın topuğunu çevreleyen bir destek bölümüdür.
Karşı destek: Ayakkabının topuk ve bilek desteğini kuvvetlendirmenin yanı sıra ayakkabı iskeletini de güçlendiren bir yapıdır.
Tırtık, oyuk, çivi vb.: Kavramayı arttırmak için dış tabanın içine yerleştirilen, genellikle kauçuktan yapılan parçalardır.

Yaka: Ayakkabının iç kaplamasının (astar) bittiği yerin kenarlarında bulunur. Kumaş veya deriden yapılanları tercih edilmelidir.
İç kaplaması: Ayakkabının iç malzemesinin üstüne çekilen kumaş vb. kaplamadır. Bu hem ayağı korur hem de ayakkabıyı. Astar da denilen iç kaplamasının altında uygun destek veya yastıklama malzemeleri bulunur. Astarın ve astarın altındaki malzemelerin ayağın havalanmasını engelleyip engellemediğine dikkat edilmelidir.
Dil: Ayağı sabitleyen ön yüzün hemen üstünde, varsa bağcıkların altında bulunur. Amacı, ayağın ayakkabıya olan sürtünmesinin ayağa zarar vermesini engellemektir.
Hava bölmesi: Darbeleri absorbe etmek için orta tabana yerleştirilen hava ile dolu bir veya daha fazla odacıktan oluşan bölümdür.
Bağcıklar: Kumaş, deri ya da başka bir malzemeden yapılan bağcıklar metal halkalardan geçer. Sıkıca bağlandığında ayağı ayakkabının içinde sabitlemeye yarar.
Delikler: Genellikle dekoratif amaçlı yapılan bu küçük delikler bazı ayakkabı modellerinde işlevsel bir yöne de sahiptirler.
Ön yüz: Ayağın önünü koruyan ve ayakkabının ön yüzeyini kaplayan bölümdür.
Kopça: Küçük, metal çerçeveli deliklerdir ve içlerinden kumaş ya da metal gözenekli (dantel gibi) parçalar vardır. Dekoratif amaçlıdırlar fakat birkaç nadir model de işlevseldirler.
Dış taban: Zeminle temas eden taban bölümüdür. Sağlam olması gerekmektedir. Kauçuk, deri ve benzeri dayanıklı malzemelerden yapılır.

En İyi Koşu Ayakkabısı Hangisidir?

Sizlere bir koşu ayakkabısının ne olduğunundan bahsettim ve doğru koşu ayakkabısını seçerken nelere dikkat etmeniz gerektiğini anlattım. Şimdi gelin bir de en iyi koşu ayakkabısının nasıl olması gerektiğine göz atalım: En İyi Koşu Ayakkabısı

Koşu ayakkabıları nedir, nasıl olmalıdır, nasıl seçilir hakkında olup spor ayakkabısı, sağlıklı yaşam ve spor konularıyla dolaylı yoldan ilgili olan bu yazıda kullanılan telif haklarıyla korunan görseller: //Rutger, Noeluap, hagge ve Sangudo Creative Commons lisanslarına uygun olarak kullanılmıştır.

KAYNAKLAR:
www.fitnesbegin.com
www.dickssportinggoods.com
www.coolrunning.com
www.momentumsports.com
www.sierratradingpost.com
www.buzzle.com
http://visual.merriam-webster.com