Uyku Kalitesi Alzheimer Riskiyle Bağlantılı

Yeni Çalışma, Belirli Uyku Evrelerinin Daha Düşük Oranlarını Alzheimer Hastalığıyla İlişkili Beyin Değişiklikleriyle Bağlantılandırıyor

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi’nin çalışması, yavaş dalga ve REM uyku sürelerinin azalmasının, Alzheimer hastalığına yatkın beyin bölgelerinde hacim kaybıyla ilişkili olduğunu gösteriyor. Düşük uyku nöroaktivitesi, özellikle inferior parietal bölgede atrofiyle bağlantılı. Bulgular, uyku düzeninin Alzheimer riskini etkileyebileceğini ve uyku kalitesini artırıcı müdahalelerin hastalığı önlemede veya geciktirmede potansiyel bir rol oynayabileceğini öne sürüyor.

Uyku ve Alzheimer Arasındaki Bağlantı

Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi’nin yeni bir çalışması, yavaş dalga uykusu ve hızlı göz hareketi (REM) uykusu sürelerinin azalmasının, Alzheimer hastalığına yatkın beyin bölgelerinde hacim kaybıyla ilişkili olduğunu ortaya koydu. Journal of Clinical Sleep Medicine’de yayımlanan bu araştırma, uyku düzeninin uzun vadeli beyin sağlığı üzerindeki etkilerini vurguluyor.

Çalışma, özellikle inferior parietal bölge gibi Alzheimer hastalığında erken yapısal değişikliklere uğrayan kritik beyin bölgelerinde, daha düşük uyku evresi oranlarına sahip bireylerde hacim küçülmesi gözlendiğini gösterdi. Bu bulgular, demografik özellikler, sigara geçmişi, alkol kullanımı, hipertansiyon ve koroner kalp hastalığı gibi potansiyel karıştırıcı faktörler için düzeltilerek elde edildi.

Yale Tıp Fakültesi’nde doktora sonrası araştırmacı Dr. Gawon Cho, “Bulgularımız, uyku sırasındaki düşük nöroaktivitenin beyin atrofisine katkıda bulunabileceğini ve böylece Alzheimer hastalığı riskini artırabileceğini gösteren ön kanıtlar sunuyor. Bu sonuçlar, orta yaşlı ve yaşlı yetişkinler arasında yaygın olan uyku eksikliğinin, Alzheimer patogenezi ve bilişsel bozuklukla nasıl ilişkili olabileceğini anlamak için özellikle önemli,” diyor.

Çalışmanın Yöntemi

Çalışma, medyan yaşı 61 yıl olan 270 katılımcının verilerini analiz etti. Katılımcıların %53’ü kadın ve tamamı beyazdı. Daha önce inme, olası demans veya diğer önemli beyin patolojileri olan bireyler analizden çıkarıldı.

Araştırma, başlangıç uyku mimarisini değerlendirmek için polisomnografi kullandı. 13 ila 17 yıl sonra beyin hacimlerini ölçmek için ileri beyin görüntüleme teknikleri uygulandı. Bu uzun süreli takip, uyku düzeninin Alzheimer hastalığıyla ilişkili beyin değişiklikleri üzerindeki etkisini değerlendirmek için kritik bir fırsat sundu.

Bulguların Önemi

Alzheimer Derneği’ne göre, Alzheimer hastalığı, en yaygın demans nedeni olan dejeneratif bir beyin hastalığıdır. 65 yaş ve üzeri 6,7 milyon Amerikalı şu anda Alzheimer ile yaşıyor ve bu sayının, hastalığı önleyici, yavaşlatıcı veya tedavi edici tıbbi gelişmeler olmazsa 2060 yılına kadar iki katına çıkması bekleniyor.

Bu çalışma, uyku mimarisinin Alzheimer hastalığı ve ilgili demanslar için değiştirilebilir bir risk faktörü olabileceğini gösteriyor. Dr. Cho, “Uyku mimarisi, Alzheimer riskini azaltmak veya hastalığın başlangıcını geciktirmek için müdahale fırsatları sunabilir,” diyor. Bulgular, uyku kalitesini iyileştirmeye yönelik stratejilerin, Alzheimer’a karşı koruyucu bir rol oynayabileceğini öne sürüyor.

Gelecek Araştırmalar

Araştırmacılar, uyku mimarisi ile Alzheimer hastalığının ilerlemesi arasındaki nedensel ilişkileri tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Özellikle, yavaş dalga ve REM uykusunu artırmaya yönelik müdahalelerin beyin sağlığı üzerindeki etkilerinin incelenmesi, gelecekteki tedavi yaklaşımları için önemli bir adım olabilir.

Yayın Tarihi ve Kaynak: Çalışma, 31 Mart 2025 tarihinde Journal of Clinical Sleep Medicine dergisinde yayınlandı.
Referans: Gawon Cho ve diğerleri, “Lower slow wave sleep and rapid eye movement sleep are associated with brain atrophy of AD-vulnerable regions,” Journal of Clinical Sleep Medicine, 2025; DOI: 10.5664/jcsm.11630.